علائم یائسگی چیست؟ چه زمانی یائسگی در زنان رخ می دهد؟
یائسگی چیست؟ آیا همه زنان یائسگی را تجربه می‌کنند؟ با چه علائمی و از کجا بفهمیم یائسه شده‌ایم؟ همه زنان با تمام تخمک‌هایشان به دنیا می‌آیند. تخمدان‌ها غدد تولید مثلی هستند که تخمک‌ها را ذخیره کرده و در لوله‌های فالوپ رها می‌کنند. آن‌ها همچنین هورمون‌های استروژن و پروژسترون و تا حدی تستوسترون را تولید می‌کنند که وظیفه کنترل دوره قاعدگی و تخمک‌گذاری را برعهده دارند. علاوه بر این دوره، فرآیند طبیعی دیگری در بدن زنان رخ می‌دهد که یائسگی نام دارد. با نزدیک شدن به یائسگی، تخمدان‌های زنان دیگر تخمک را در لوله‌ی فالوپ رها نمی‌کنند و آنان آخرین سیکل پریود خود را خواهند داشت.
در ادامه این مطلب در مورد یائسگی و هر آنچه خانم‌ها باید درباره آن بدانند، صحبت خواهیم کرد. تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
یائسگی چیست؟
یائسگی یا menopause یک بیماری یا اختلال نیست، یائسگی مرحله‌ای از زندگی بانوان است(1). همانطور که بانوان به صورت طبیعی از سیکل قاعدگی برخوردارند، فرآیند بیولوژیکی طبیعی دیگری را در طول عمر خود تجربه می‌کنند که یائسگی نام دارد. یعنی دیگر زن پریود نمی‌شود؟
به بیان ساده، یائسگی زمانی اتفاق می‌افتد که تخمدان‌ها در هر ماه دیگر قابلیت آزادسازی یک تخمک را ندارند. در واقع یائسگی به زمانی گفته می‌شود که نشان‌‌دهنده پایان چرخه قاعدگی در زنان یا پایان سال‌های باروری زنانه آنان است.
یائسگی با تعدادی علائم و تغییرات فیزیکی همراه است، زیرا بدن بانوان در چنین شرایطی با سطوح مختلف هورمون‌ها سازگار می‌شود. این علائم که فرد در هر مرحله از یائسگی تجربه می‌کند (قبل از یائسگی، یائسگی و پس از یائسگی)، همه بخشی از سازگاری بدن شما با این تغییرات است.
مراحل دوران یائسگی
برای افرادی که فرآیند یائسگی طبیعی دارند، این روند تدریجی است و شامل سه مرحله است:
قبل از یائسگی
مرحله اول یائسگی معمولاً چندین سال قبل از یائسگی نهایی شروع می‌شود. در این زمان از میزان تولید استروژن توسط تخمدان‌ها کاسته می‌شود و سطح هورمون‌هایی که باعث قاعدگی در زنان می‌شوند، پایین می‌آید و دیگر پریود ماهیانه نخواهند داشت.
با بالا رفتن سن، چرخه تولید مثل کند می‌شود و این مرحله ادامه می‌یابد تا اینکه، تخمدان‌ها ترشح تخمک را متوقف می‌کنند. در یک الی دو سال آخر در این مرحله کاهش سطح استروژن سریع‌تر اتفاق می‌افتد. در این مرحله، بسیاری از افراد ممکن است علائم یائسگی را تجربه کنند اما همچنان در این مدت چرخه‌های قاعدگی را دارند و می‌توانند باردار شوند.
همچنین شما می‌توانید در این مقاله بخوانید: چیکار کنم پریود بشم؟ سریع ترین روش باز شدن قاعدگی
یائسگی
مرحله دوم زمانی است که یک سال از پریود نشدن فرد گذشته است. از آنجایی که تخمدان‌های وی در ادامه مرحله اول، ترشح تخمک و ساخت بیشتر استروژن را متوقف کرده‌اند، فرد یائسه نمی‌تواند باردار شود.
پس از یائسگی
در مرحله سوم، یائسگی نهایی یا پس از یائسگی صورت می‌گیرد. در این زمان فرد پس از یک سال کامل پریود نشده و با کاهش و توقف استروژن و با علائم گرگرفتکی و تعریق شبانه همراه است. پس از مدتی این علائم کاهش می‌یابد اما، احتمال خطرات سلامتی فرد با از دست دادن استروژن و بالا رفتن سن، افزایش می‌یابد. افرادی که در مرحله پس از یائسگی هستند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری‌هایی چون پوکی استخوان و بیمارهای قلبی قرار می‌گیرند.
یائسگی چقدر طول می‌کشد؟
یائسگی زمانی است که یک خانم 12 ماه یا یک سال متوالی را بدون سیکل قاعدگی سپری کرده است. زمان قبل از یائسگی می‌تواند هشت الی ده سال طول بکشد، زمانی که تخمدان‌ها به تدریج استروژن کمتری تولید می‌کنند. زمان مرحله سوم یعنی، پس از یائسگی تا پایان عمر فرد ادامه خواهد داشت. به بیان کلی این رخداد در بدن، پس از گذشت یک سال بدون قاعدگی، تشخیص داده می‌شود که شامل تغییرات قبل و بعد از اتمام قاعدگی زنان است.
چه عواملی باعث یائسگی زودرس می‌شود؟
یائسگی معمولاً در اواخر دهه چهل تا اوایل پنجاه سالگی (زمانی بین 45 تا 55 سالگی) رخ می‌دهد. اما برخی از زنان ممکن است زودتر یائسه شوند، از این رو سن دقیقی برای یائسگی وجود ندارد. این رخداد می‌تواند نتیجه جراحی‌هایی چون هیسترکتومی (برداشتن تخمدان‌ها) یا آسیب به تخمدان‌ها در اثر شیمی درمانی باشد.
اگر به هر دلیلی یائسگی قبل از چهل سالگی اتفاق بیفتد، به آن یائسگی زودرس گفته می‌شود. اگر دلیل پزشکی یا جراحی برای یائسگی زودرس وجود نداشته باشد، نارسایی اولیه تخمدان نامیده می‌شود.
بیشتر بخوانید:
علائم یائسگی چیست؟
اکثر زنانی که به یائسگی نزدیک می‌شوند، علائم یائسه شدن را تجربه می‌کنند که، رایج‌ترین آن گرگرفتگی است. گرگرفتگی برای همه یکسان نیست و هیچ دلیل قطعی برای وقوع آن در بدن همه وجود ندارد. ضمناً شدت و مدت آن برای هر فردی متفاوت است. در طول گرگرفتگی احساس ناگهانی گرما در قسمت بالایی بدن اتفاق می‌افتد که اغلب با سرخ و برافروخته شدن صورت، افزایش ضربان قلب و تعریق یا گرگرفتگی سرد (احساس سردی بعد از گرما) همراه است. این موارد می‌توانند از خفیف تا شدید در بیشتر بانوان سایرین متغیر باشند.
همچنین یائسگی ممکن است با علائم دیگری چون موارد ذیل همراه باشد:
- پریود نامنظم (مدت زمان کوتا‌ه‌تر یا طولانی‌تر – خونریزی بیشتر یا کمتر از حد معمول – خونریزی شدید یا لکه بینی – دوره‌های خیلی نزدیک به هم)
- خشکی واژن (ناراحتی در حین رابطه جنسی)
- درد در سینه
- درد سینه و درد نوک سینه
- سوزش سینه و نوک سینه
- نیاز به دفع بیشتر ادرار (بی اختیاری ادرار)
- اختلالات خواب (بی خوابی)
- تغییرات عاطفی (تحریک پذیری، نوسانات خلقی، افسردگی خفیف)
- خشکی دهان، پوست و چشم
سایر علائم یائسگی
سایر علائم یائسگی اغلب عبارتند از:
- خستگی یا کاهش انرژی
- افسردگی
- سردرد
- درد در مفاصل و عضلات
- افزایش وزن
- ریزش مو یا نازک شدن مو
- تغییر در میل جنسی
- مشکل در تمرکز، ضعف حافظه (اغلب موقتی)
به خاطر داشته باشید که افسردگی و اضطراب نیز می‌توانند بر حافظه شما تأثیر بگذارند. همانطور که ذکر شده این شرایط را می‌توان با یائسگی مرتبط دانست.
از کجا بفهمیم این علائم نشانه یائسگی است؟
در دوران یائسگی، پزشک ممکن است در مورد سن، علائم و سابقه خانوادگی شما سؤالاتی بپرسد تا مشخص کند که، آیا واقعاً این علائم برای دوران یائسگی شماست یا خیر؟ حتی در برخی موارد، پزشک ممکن است آزمایش خون را برای بررسی سطح هورمون‌های محرک فولیکول (FSH) و استرادیول (E2) پیشنهاد کند تا هر گونه دلایل دیگری برای تغییراتی که تجربه می‌کنید را رد یا اثبات نماید.
کلام آخر
- جالب توجه است که استروژن و پروژسترون با هم قاعدگی را کنترل می‌کنند. علاوه بر آن استروژن بر نحوه استفاده بدن از کلسیم و حفظ سطح کلسترول در خون نیز تأثیر می‌گذارد. در این مدت، مهم است که رژیم غذایی سالم داشته باشید، فعال باشید و ورزش کنید. همچنین از دریافت کلسیم کافی برای سلامت استخوان‌ها مطمئن شوید.
- بسیاری از زنان علائم خفیفی را در دوران یائسگی تجربه می‌کنند که، می‌توان آن را با تغییراتی در سبک زندگی مانند داشتن رژیم غذایی سالم و اجتناب از کافئین درمان کرد. برخی از زنان به دلیل علائم خفیفی که دارند، اصلاً به هیچ درمانی نیاز ندارند اما برای برخی دیگر، علائم می‌تواند شدیدتر باشد. شدت علائم در سراسر جهان و بر اساس نژاد و قومیت بسیار متفاوت است.
مطالب مرتبط:
آیا یائسگی می‌تواند باعث رشد موهای صورت شود؟
بله، افزایش رشد موهای صورت می‌تواند یک تغییر مربوط به یائسگی باشد. تغییر هورمونی که در بدن زن در طول یائسگی صورت می‌گیرد، می‌تواند منجر به چندین تغییر فیزیکی از جمله افزایش موهای صورت شود که به دلیل بالاتر بودن میزان تستوسترون از مقدار استروژن است.
چه چیزی باعث پس از یائسگی می‌شود؟
خونریزی واژن در دوران پس از یائسگی یک عارضه جانبی در نتییجه کاهش هورمون نیست. در برخی موارد، خشکی واژن می‌تواند باعث خونریزی خفیف یا لکه بینی بعد از رابطه جنسی شود. در چنین شرایطی به پرشک خود مراجعه کنید.
آیا گرگرفتگی بعد از یائسگی متوقف می‌شود؟
برخی از افراد همچنان بعد از یائسگی علائمی چون گرگرفتگی را تجربه می‌کنند که به دلیل کاهش سطح استروژن ایجاد می‌شود. تجربه یک گرگرفتگی تصادفی، سال‌ها پس از یائسگی غیرمعمول نیست اما اگر این حس برای فرد آزاردهنده باشد یا شدن بگیرد، وی باید با پزشک خود صحبت کند.
