آبله مرغان در کودکان و بزرگسالان، علائم، درمان و پیشگیری

زمان مطالعه این مطلب: 10 دقیقه

آبله مرغان یا واریسلا (Varicella) از شایع‌ترین ویروس‌های دوران کودکی است که به وسیله ویروس واریسلا زوستر (VZV) ایجاد شده و عمدتا درجه نسبتا خفیفی دارد. با این حال بروز آبله مرغان در بزرگسالان، شدید و حاد است. آبله مرغون به تنهایی تهدید کننده زندگی نیست بجز کسانی که بیماری‌هایی مثل سرطان خون دارند یا داروهای استروئیدی مصرف می‌کنند و در نتیجه دچار ضعف در سیستم ایمنی هستند. در این نوشته از مجله سلامت کیوان درباره ویروس آبله مرغان در کودکان و بزرگسالان صحبت می‌کنیم. اینکه علائم و روش‌های تشخیص این بیماری چیست؟ آبله مرغان تا چند روز واگیر دارد؟ و دیگر جوانب و جزئیات این عارضه.

آبله مرغان چیست؟

آبله مرغان یک بیماری ویروسی است که در اثر عفونت با واریسلا زوستر ایجاد می‌شود. از اصلی‌ترین نشانه‌های این بیماری ویروسی، بثورات پوستی همراه آن است که با تاول‌های ریز خارش دار شروع شده و به مرور زمان با تغییر شکل، به جوش تبدیل می‌شوند. معمولا بثورات از صورت، کمر و سینه شروع به رشد می‌کنند.

چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به آبله مرغان هستند؟

افراد زیر بیش از دیگران در معرض ابتلا به این بیماری هستند:

1. کودکان و نوجوانان
2. نوزادانی که مادرشان واکسن آبله مرغان نزده باشد.
3. بانوان بارداری که قبلا به این بیماری مبتلا نشده‌اند.
4. افرادی که سیگار می‌کشند.
5. افرادی که به دلیل بیماری، سیستم ایمنی ضعیفی دارند.
6. افرادی که داروهای استروئیدی مصرف می‌کنند.
7. بزرگسالانی که در کودکی و نوجوانی به آبله مرغون مبتلا نشده‌اند.
8. افرادی که در خانواده یا محیط اطراف آنها شخصی به این بیماری مبتلاست.

علائم آبله مرغان در کودکان

اولین علامت بیماری آبله مرغان در کودکان با تب (تا 38.8 درجه)، سردرد، سوزش گلو یا معده درد شروع می‌شود. این علائم ممکن است چند روز طول بکشند. یک یا دو روز پس از شروع تب، جوش‌های مختلف روی بدن (عموما در نواحی شکم، کمر و صورت) ظاهر می‌شوند که می‌توانند به شدت احساس خارش ایجاد کنند و سپس به جاهای دیگر بدن منتقل شوند. جوش‌ها پس از یک یا دو روز به سایر نواحی بدن مثل پوست سر، پاها، بازوها و داخل دهان هم منتقل می‌شوند.

این جوش‌ها ابتدا به شکل لکه‌های قرمز رنگ هستند اما به مرور تبدیل به تاول‌های پر از مایع تبدیل می‌شوند. تعداد جوش‌ها در کودکان از چند عدد تا 500 عدد متغیر است. با این حال جای نگرانی نیست و چند روز بعد این جوش‌ها خشک شده و در طی 4 تا 5 روز دلمه بسته و کاملا خشک می‌شود⁽¹⁾.

برخی از رایج ترین علائم آبله مرغان از جمله علائم و عوارض دیگر ابتلا به این بیماری در کودکان به شرح زیر می‌باشد:

• تب.
• درد در عضلات و مفاصل
• سرفه و آبریزش بینی
• ناراحتی و حساسیت کودک.
• احساس سردرد.
• احساس خستگی شدید.
• حالت تهوع و استفراغ
• کم شدن اشتها و یا مشکلات تغذیه‌ای.
• خارش مداوم پوست.
• ظهور آثار جوش بر روی پوست که به رنگ قرمز و به حالت ملتهب در دیده می‌شوند.
• ایجاد زخم در حفره دهان و لوزه‌ها.

زمان خوب شدن آبله مرغان

اغلب ۱۰ تا ۲۱ روز بعد از در معرض ویروس قرار گرفتن، بثورات پوستی در آبله مرغون نمایان می‌شود که بین ۵ تا ۱۰ روز ادامه خواهد داشت. توصیه می‌شود در این زمان از خاراندن و دستکاری بثورات پرهیز نمائید تا روند درمان سریعتر انجام شود.

روش تشخیص آبله مرغان

درصورت گمان شما مبنی بر اینکه شما یا فرزندتان ممکن است به آبله مرغان مبتلا شده باشید، بهتر است با پزشک مشورت کنید. او معمولاً با بررسی بثورات و در نظر گرفتن سایر علائم می‌تواند آبله مرغان را از سایر بیماری‌ها تشخیص دهد.

عموما برای تشخیص این بیماری، پزشک براساس سابقه خانوادگی و معاینات بدنی می‌تواند علائم آبله مرغان را تشخیص دهد. با توجه به اینکه جوش‌های این بیماری ویروسی، خاص و منحصربفرد هستند عمدتا به کمک معاینه بدنی می‌توان ابتلای فرد به این ویروس را تشخیص داده و تأیید نمود. همچنین آزمایش آبله مرغان برای تشخیص این بیماری نیز وجود دارد که می‌توانید با کلیک بر روی لینک زیر درخواست آزمایش آبله مرغون خود را ثبت نمائید.

شیوه سرایت و انتقال بیماری آبله مرغان

نحوه انتقال و سرایت این ویروس بسیار ساده است و قدرت انتقال آن تا 2 روز قبل از مشخص شدن جوش‌ها بر روی بدن بسیار بالاست. به طور کلی روش‌های انتقال این ویروس عبارتند از:

• انتقال ویروس با لمس مستقیم ویروس انجام می‌گیرد. در صورتی که کودک شما به جوش یا مایع تاول‌های پوستی دست بزند، این ویروس به سرعت منتقل خواهد شد. تماس داشتن با بزاق کسی که آبله مرغان دارد نیز سبب انتقال ویروس می‌گردند. ضمنا این ویروس از راه دهان یا حلق وارد بدن شده و شما یا کودکتان را مریض می‌کند.
• انتقال ویروس از طریق عطسه و سرفه کسی که مبتلا به بیماریست امکان پذیر است؛
• زنان بارداری که آبله مرغون گرفته اند، ویروس را از طریق جفت به جنین منتقل می‌کنند؛
• زنانی که در دوره شیردهی قرار دارند و باید به کودک خود شیر بدهند می‌توانند این ویروس را منتقل کنند.

بنابراین تا زمانی که فرد مبتلا به بهبودی کامل دست پیدا نکرده از تماس پیدا کردن با این افراد به هر شیوه‌ای دقت کنید. اما اینکه آبله مرغان تا چه زماین واگیر دار است نیز یک سوال مهم است که پاسخ می‌دهیم.

آبله مرغان تا چند روز واگیر دارد؟

بیماری آبله مرغان، از 1 تا 2 روز قبل از بروز بثورات تا زمانی که تمام ضایعات آبله مرغان، پوسته پوسته می‌شوند واگیر دارد. گفته شد که 5 تا 10 روز پس از شروع بثورات، پوسته پوسته و خشک می‌شوند. در افرادی هم که ضایعات آبله مرغان پوسته پوسته نمی‌شوند، 24 ساعت پس از اینکه ضایعه جدیدی ظاهر نشود واگیر دار در نظر گرفته می‌شود.

آبله مرغان در بارداری

اغلب بانوانی که در هنگام حاملگی خود به آبله مرغان مبتلا شده‌اند، نوزادانی با نواقص جسمی و وزن کمتر از حد معمول به دنیا آورده‌اند. اگر ابتلای به آبله مرغان مادر باردار در روزهای آخر بارداری رخ دهد، احتمال انتقال بیماری به نوزاد و در موارد نادر مرگ نوزاد وجود دارد.

مادران باردار برای استفاده از واکسن آبله مرغان منع شده‌اند. با توجه به خطراتی که آبله مرغون ممکن است در حاملگی داشته باشد، اگر قصد بارداری دارید و تاکنون به ابله مرغان مبتلا نشده‌اید و واکسن دریافت نکرده‌اید، توصیه می‌شود قبل از اقدام به بارداری با یک پزشک متخصص مشورت نمائید.

درمان آبله مرغان

به طور کلی، روش اختصاصی برای درمان آبله مرغان وجود ندارد.با توجه به اینکه منشأ این بیماری ویروسی است، بنابراین آنتی بیوتیک‌ها بر روی آن اثری ندارند؛ اما در صورتی که باکتری‌ها به محل زخم‌ها حمله کنند به آنتی بیوتیک نیاز خواهیم داشت. این حالت موقعی رخ می‌دهد که بچه‌ها روی زخم و جوش‌ها را می‌خارانند و کندن آنها را شروع می‌کنند. بسته به عوامل زیر؛

• سن و وضعیت سلامتی کودک
• گستردگی عفونت
• زمان بندی درمان
• میزان تحمل کودک نسبت به مصرف برخی داروها یا روش‌های درمانی،

می‌توان داروی درمانی ضد ویروسی مناسب تجویز کرد. معمولا پزشکان داروهایی مثل استامینوفن برای تب بالا و آنتی بیوتیک برای رفع عفونت‌های باکتریایی تجویز می‌کنند. همچنین پزشکان استراحت، نوشیدن زیاد مایعات و حمام با آب سرد هم توصیه می‌کنند.

خوشبختانه از حدود 30 سال پیش که واکسن آبله مرغان ساخته شد، شیوع این بیماری در تمامی سنین مخصوصا در کودکان با رنج سنی 1 تا 4 سال کاهش شدیدی پیدا کرد. 2 دوز از واکسن ضد ابله مرغان برای کودکان، نوجوانان و بزرگسالان توصیه می‌شود.

درمان خانگی آبله مرغان

برای درمان آبله مرغان در خانه، طب سنتی مصرف برخی دمنوش‌های گیاهی و ملایم را پیشنهاد می‌کند. دمنوش‌های آرامبخش مانند بابونه، گل همیشه بهار، بادرنجبویه و ریحان مقدس از این قبیل دمنوش‌های پیشنهادی هستند. برای مصرف، یک قاشق غذاخوری از آنهارا در آبجوش ریخته و بگذارید چند دقیقه دم بکشد و سپس میل کنید.

از دیگر مواد غذایی که می‌توان برای درمان آبله مرغان استفاده کنید، جو دوسر، جوش شیرین، سرکه انگور، روغن اسطوخودوس، هویج و گشنیز می‌باشند. همچنین مصرف سردی‌ها و خنکی‌جات مانند هندوانه، بسیار مفید خواهد بود.

درمان خارش ابله مرغان

یکی از علائمی که تقریبا تمامی بیماران از آن شکایت می‌کنند و برایشان آزاردهنده است خارش بثورات پوستی ناشی از ابله مرغان است. بهترین کار برای تسکین این خارش‌ها مراجعه به پزشک عفونی و تجویز دارو توسط ایشان است. اما می‌توانید با رعایت چند مورد در خانه نسبت به تسکین این خارش‌ها اقدام کنید. حمام با آب ولرم، عدم خاراندن بثورات و پماد کالامین می‌تواند به رفع خارش بثورات ناشی از آبله مرغان کمک کننده باشد.

برای پیشگیری از آبله مرغان و زونا چه کنیم؟

آبله مرغان اغلب در کودکان و نوجوانان بروز می‌کند و در سنین بالاتر ممکن است فرد به بیماری زونا مبتلا شود. بهترین راه پیشگیری از آبله مرغان و زونا تزریق واکسن است. واکسن آبله مرغان در دو مرتبه و دو دوز تزریق می‌شود و از سمت مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری آمریکا تایید شده است. تزریق این واکسن می‌تواند ایمنی صد در صد در برابر این بیماری ایجاد کند.

واکسن آبله مرغان

تزریق واکسن آبله مرغان قبل از ابتلا به جهت پیشگیری و یا کمتر شدن شدت بیماری در صورت ابتلا بسیار کمک کننده است. همچنین تزریق واکسن آبله مرغان ۳ تا ۵ روز بعد از در معرض ویروس قرار گرفتن توصیه می‌شود. در ادامه به راهکارهایی برای بهترین برنامه تزریقی واکسن آبله مرغان می‌پردازیم:

• کودکان برای مصونیت کامل از این بیماری، باید 2 دوز واکسن آبله مرغان در سن 12 تا 15 ماهگی و در سن 4 تا 6 سالگی تزریق نمایند.
• کودکانی که در سن 6 تا 12 سالگی هنوز واکسن آبله مرغان تزریق نکرده‌اند باید در فاصله زمانی سه ماه 2 دوز از این واکسن را دریافت نمایند.
• کودکانی که تا سن 13 سالگی نسبت به تزریق واکسن آبله مرغان اقدام نکرده‌اند، با 2 دوز را به فاصله زمانی چهار هفته تزریق نمایند.
• بزرگسالانی که واکسن تزریق نکرده‌اند و به آبله مرغان نیز مبتلا نشده‌اند، برای پیشگیری می‌توانند هر 2 دوز واکسن را با فاصله زمانی دو ماه تزریق نمایند. برای اطمینان از اینکه قبلا واکسن آبله مرغان دریافت کرده‌اید یا خیر می‌توانید آزمایش خون دهید.

همچنین افرادی که بیشتر در معرض ابتلا هستند، باید واکسن ابله مرغان را دریافت کنند. این افراد عبارتند از: کارکنان مراکز بهداشت، معلمان و مربیان کودکان، مسافرانی که دائما در حال سفر به کشورهای مختلف هستند، زنان باردار، پرسنل نظامی و افرادی که به کودکان زندگی می‌کنند. ذکر مجدد این نکته ضروری است که باید از تزریق واکسن ابله مرغان در بارداری خودداری نمائید.

تفاوت آبله مرغان و سرخک

در تصویر زیر تفاوت علائم بیماری ابله مرغان و سرخک را برای شما شرح داده‌ایم که می‌توانید مطالعه نمائید.

مطلب مرتبط:

• عامل بیماری جذام، علائم، پیشگیری و درمان
• بیماری مننژیت، علائم، پیشگیری و درمان

باید و نبایدهای بیماری آبله مرغان در کودکان

توصیه می‌کنیم برای کمک به روند بهبودی و درمان آبله مرغان، به کودکان خود یاد بدهید تا از خاراندن جوش‌ها خودداری کنند در غیر این صورت دچار عفونت ثانویه باکتریایی خواهند شد. حتی می‌توانید ناخن‌های کودکانتان را کوتاه کنید و شب‌ها جوراب به دستانشان بپوشانید.

از جمله کارهایی که نباید برای درمان و بهبود وضعیت کودک خود انجام دهید عبارتند از:

• ایبوپروفن مصرف نکنید بجز اینکه توسط پزشک تجویز شده باشد. به طور کلی از مصرف خودسرانه داروها بپرهیزید؛
• به کودکان زیر 16 سال به هیچ وجه آسپیرین ندهید؛
• از خاراندن جوش ها خودداری کنید چرا که باعث زخم شدن آنها شده و حتی شاید ویروس را منتقل کند.

چطور به درمان کودک مبتلا به آبله مرغان کمک کنیم؟

در کودکان، بیماری آبله مرغان اغلب نیازی به روش‌های درمانی پزشکی ندارد. با این‌حال ممکن است پزشک برای بهبود علائم و تسکین خارش پوست کودکتان، آنتی هیستامین تجویز کند. در اغلب موارد، باید اجازه دهید که بیماری دوره خود را طی کند. اما در برخی موارد اگر نوزاد کودکتان دارای سیستم ایمنی ضعیفی است، یا تاول‌ها روی پوست کودک یا نوزادتان عفونی شده است، باید هرچه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید.

در طول دوره بیماری حتما از کودکتان بخواهید که تا پایان این دوره، به استراحت و مصرف مایعات ادامه دهد. بیماری آبله مرغون به تنهایی 1 تا 2 هفته طول می‌کشد و برای اینکه در طول این مدت، به کودکان خود کمک کنید بیماری را بهتر سپری کنند به توصیه‌های زیر عمل کنید:

• کمپرس آب سرد روی جوش بگذارید؛
• محیط اطراف محل زندگی را خنک نگه دارید؛
• ناخن کودکتان را بگیرید و از او بخواهید تا جوش های پوستی را نخاراند؛
• لوسیون با آنتی هیستامین روی جوش‌ها بگذارید؛
• هر روز کودکتان را با آب سرد استحمام کنید.

مطالب مرتبط:

• با علل سرطان کودکان و شایع‌ترین انواع و علائم آن آشنا شوید
• درمان رفلاکس معده
• ویروس اسهال و استفراغ جدید در ایران: اطلاعات و پیشگیری
• ویروس روزئولا در کودکان و بزرگسالان

 برای آبله مرغون چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

کسانی که در تماس با افراد آلوده بوده‌اند و شرایط زیر را دارند باید به پزشک مراجعه کنند:

• تا به حال واکسن آبله مرغان دریافت نکرده‌اند
• باردار هستند
• سیستم ایمنی بدنشان ضعیف است یا بخاطر مصرف دارو یا بیماری‌های خاص تضعیف شده

همچنین کسانی که علائم بیماری را دارند و بخصوص دارای شرایط زیر می‌باشند نیز باید به پزشک مراجعه کنند:

1. کودکانی که در خطر بروز عوارض شدید بیماری آبله مرغان هستند چون کمتر از 1 سال یا بیشتر از 12 سال سن دارند
2. تب بیشتر از 4 روز طول کشیده یا به دمای بالاتر از 39 درجه رسیده است
3. نواحی اطراف جوش یا قسمت‌های دیگر بدن به شدت قرمز، گرم یا حساس شده
4. استفراغ مکرر پیدا کرده‌اند
5. مشکل تنفسی پیدا کرده‌اند
6. سرفه شدید دارند
7. درد شکمی زیادی حس می‌کنند
8. گردنشان حالت سفت شدگی پیداکرده است.

کلام آخر

آبله مرغان یک بیماری ویروسی بسیار مسری است که توسط ویروس واریسلا (VZV) ایجاد می‌شود. تاول زدن از علامت‌های اصلی آبله مرغون است. کودکان و بزرگسالان می‌توانند در برابر آبله مرغان واکسینه شوند. کودکان مبتلا به آبله مرغان نباید تا زمان خشک شدن آخرین تاول پوستی‌شان به مدرسه، و یا مهدکودک بروند. اگر کودک شما به آبله مرغان مبتلا شده است، به مدرسه، یا مهدکودک فرزندتان بگویید، زیرا ممکن است دیگر کودکانی که با فرزند شما ارتباط داشته‌اند در خطر ابتلا به این بیماری قرار بگیرند. در اکثر افراد، ابله مرغان یک بیماری خفیف است و فرد بدون درمان خاصی کاملا بهبود می‌یابد.

در پایان خوشحال می‌شویم سوالات و تجربیات خود را در خصوص بیماری آبله مرغان در پایان این صفحه برای ما بنویسید.