پیشگیری از ابتلا به ویروس پاپیلوما یا ویروس HPV پاپیلوما ویروس (HPV)

علیه HPV واکسن وجود دارد و بنابر تایپ‌هایی که واکسن علیه آن تایپ‌ها ساخته شده، 2، 4 یا 9 ظرفیتی خوانده می‌شوند.

واکسن 2 ظرفیتی (تحت نام Cervarix) تنها در برابر تایپ‌های 16 و 18 محافظت ایجاد می‌کند.

واکسن 4 ظرفیتی (تحت نام گارداسیل 4 ظرفیتی، ساخت شرکت Merck) در برابر تایپ‌های 6، 11، 16 و 18 محافظت ایجاد می‌کند. هم اکنون این واکسن در ایران موجود است.

واکسن 9 ظرفیتی (تحت نام گارداسیل 9 ظرفیتی، ساخت شرکت Merck) که در برابر تایپ‌های 6، 11، 16، 18، 31، 33، 45، 52 و 58 محافظت ایجاد می‌کند. این واکسن هم اکنون در آمریکا، کانادا و برخی کشورهای اروپایی موجود است.

تزریق واکسن پاپیلوما یا واکسن HPV بسیار مهم است زیرا فرد را در برابر سرطان‌هایی که توسط این ویروس ایجاد می‌شود محافظت می‌کند. این ویروس در سرتاسر جهان یافت می‌شود.

اما چرا زدن واکسن HPV مهم هست؟

1- HPV یک ویروس شایع هست که نوجوانان و بزرگسالان را آلوده می‌کند. این ویروس عامل سرطان‌های زیر است:

• سرطان دهانه رحم، واژن و آلت تناسلی در زنان:

سرطان دهانه رحم: دومین سرطان شایع در کشورهای در حال توسعه محسوب می‌شود.

سرطان واژن: اگرچه در هر سنی می‌تواند اتفاق بیافتد اما در زنان زیر 40 سال کمتر دیده می‌شود و نیمی از موارد این سرطان را زنان 70 سال یا بیش از 70 سال به خود اختصاص می‌دهند.

سرطان آلت تناسلی: این سرطان کمتر از 5% از سرطان در زنان را شامل می‌شود و در صورت بروز، اکثرا در دهه هفتم (به طور میانگین بالای 65 سال) آن‌ها به وقوع می‌پیوندد.

• سرطان آلت تناسلی در مردان: این سرطان نادر بوه و بیشتر در مردان 50 تا 70 ساله مشاهده می‌شود. اگرچه آماری از این سرطان در کشورمان وجود ندارد اما ختنه کردن پسران می‌تواند کاهش چشمگیری از این سرطان را در پی داشته باشد.
• سرطان مقعد و اوروفارنکس (زبان و لوزه‌ها) که در هر دو جنس دیده می‌شود.

سرطان مقعد: بنابر گزارش انجمن سرطان آمریکا، سرطان مقعد تقریبا نادر بوده (یک نفر در هر 500 نفر) و نسبت به سرطان‌های رکتوم یا کولون کمتر دیده می‌شود اما تعداد بروز این سرطان در سال‌های اخیر رو به افزایش بوده. سرطان مقعد در افراد جوانِ زیر 35 سال نادر است و اساسا در بزرگسالان با میانگین سنی 60 سال (معمولا اوایل 60 سالگی) دیده می‌شود. شیوع این سرطان در زنان نسبت به مردان بیشتر بوده اما در اغلب موارد قابل درمان است و درمان‌های موثری برای آن وجود دارد.

سرطان اوروفارنکس: تنها 30% از سرطان‌های اوروفارنکس به HPV مرتبط است.

2- این واکسن فرد را در برابر عفونت‌هایی که منجر به سرطان می‌شود محافظت می‌کند. در کشورهایی که از 10 سال پیش این واکسن را استفاده کرده‌اند، عفونت با ویروس پاپیلوما HPV کاهش چشمگیری داشته است و عفونت با تایپ‌هایی از ویروس که عامل بسیاری از سرطان‌های مذکور و زگیل‌های تناسلی هستند (مانند تایپ‌های 6، 11، 16 و 18) تا 71% در میان دختران نوجوان کاهش داشته است که این آمار چشمگیر بوده و موثر بودن واکسیناسیون را نشان می‌دهد.

3- پیشگیری همیشه بهتر از درمان است. HPV عامل 6 سرطان در انسان است که فقط تست‌های مورد قبولی جهت غربالگری سرطان دهانه رحم وجود دارد و 5 نوع دیگر از سرطان‌ها تا زمانی که مشکلاتی را برای سلامت فرد ایجاد نکنند، قابل شناسایی نیستند.

5- کودکان 11-12 ساله هم می‌توانند واکسن را دریافت کنند. تا به امروز این واکسن ایمن، موثر و با حفاظت طولانی مدت گزارش شده است. بالغ بر 100 میلیون دُز از واکسن HPV در آمریکا توزیع شده و با دنبال کردن نتایج حاصل از استفاده 10 ساله از این واکسن در این کشور، ایمنی اطمینان بخشی از آن گزارش شده است.

لازم به ذکر است که واکسن HPV مانند هر واکسن یا داروی دیگری می‌تواند عوارض جانبی ایجاد کند. شايع‌ترين عوارض جانبیِ خفيف شامل درد، قرمزی يا تورم در بازو پس از تزریق و سرگیجه، غش، تهوع و سردرد نیز گزارش شده است. غش کردن پس از هر واکسن، از جمله واکسن HPV، در میان نوجوانان بیشتر دیده شده است.

برای جلوگیری از غش کردن و آسیب‌های ناشی از غش، نوجوانان باید در طول واکسیناسیون نشسته و یا دراز بکشند و به مدت 15 دقیقه پس از واکسیناسیون در همین حالت باقی بمانند. مزایای واکسیناسیون HPV  به مراتب بیش از عوارض‌های جانبیِ این چنینی ست. عوارض جانبی شدید در افرادی که آلرژی‌های شدید به مخمر یا لاتکس دارند دیده شده و نباید واکسن را دریافت کنند.

نکاتی که در مورد واکسن HPV باید بدانید

• واکسن ضرورت انجام تست غربالگری برای سرطان دهانه رحم را از بین نمی‌برد و افراد واکسینه شده هم باید این تست‌ها را انجام دهند زیرا سرطان دهانه رحم می‌تواند توسط سایر تایپ‌های ویروس پاپیلوما HPV که در واکسن گنجانده نشدند نیز ایجاد شود.
• اگر فردی به دلیل تماس جنسی در معرض تایپ‌های موجود در واکسن قرار گرفته باشد، واکسن هیچ حفاظتی را در برابر بیماری‌های ناشی از تایپ‌های واکسن و سایر تایپ‌هایی که در واکسن گنجانده نشدند، ایجاد نمی‌کند. (اگر با تایپ‌های 6، 11، 16 و 18 آلوده شده باشید، واکسن دیگر اثر محافظت کنندگی نخواهد داشت)
• این واکسن نقش پیشگیری دارد و نمی‌توان آن را جهت درمان عفونت‌های ناشی از HPV به کار برد.

در صورت داشتن زگیل چگونه از پخش شدن آن به سایر نقاط بدن و دیگران جلوگیری کنیم؟

• رعایت بهداشت دست‌ها مخصوصا پس از دست دادن با کسی که زگیل دارد.
• هیچ وقت زگیل‌های خود را نکنید (زخمی نکنید).
• تیغ را بر روی زگیل جهت تراشیدن مو ای آن ناحیه، به کار نبرید.
• می‌توانید زگیل‌های خود را با یک باند تمیز ببندید.
• در صورت داشتن زگیل در پا، در اتاق و محیط‌های عمومی مشترک مانند محوطه استخر، از دمپایی استفاده کنید.
• لباس و حوله‌هایی که در تماس با زگیل بوده‌اند از لباس سایر اعضای خانواده دور نگاه دارید.

نکاتی بهداشتی در مورد زگیل های پوستی:

1- مانند زگیل‌های تناسلی، این زگیل‌ها نیز مسری هستند و به دیگران و یا حتی سایر نقاط بدن فرد (در صورت وجود خراش یا بریدگی) منتقل می‌شوند.

2- در صورت استفاده از سنگ پا، ناخن گیر یا سوهان ناخن در تماس با ناحیه‌ای که زگیل دارد، از آن وسایل در سایر قسمت‌های بدن خود استفاده نکنید و اجازه ندهید که دیگران نیز از آن‌ها استفاده کنند.

3- چنانچه دیابت دارید سعی نکنید که زگیل‌هایتان را خود درمان کنید. زیرا دیابت حس را در پاها از بین می‌برد و از این رو به‌راحتی به خود آسیب می‌زنید بدون آنکه متوجه آن شوید.

4- در صورت برجسته بودن زگیل‌ها، هیچ گاه تلاش به کندن آن‌ها نکنید زیرا سبب پخش شدن آن به سایر نقاط بدن خود می‌شوید.

5- از جمله درمان‌های خانگی که برای زگیل‌های پوستی پیشنهاد شده‌اند می‌توان به استفاده از سرکه سیب، سیر، آب پیاز، آلوئه ورا، پوست سیب زمینی اشاره کرد. اما این درمان‌ها توسط سازمان‌های معتبر مانند FDA تاییدیه‌ای دریافت نکرده‌اند، از این رو به درمان‌های خانگی معروف هستند.