آزمایش اسپرم چیست؟ چگونه و چه زمانی انجام می‌شود؟

زمان مطالعه این مطلب: 6 دقیقه

در طول آزمایش اسپرم، مایع منی، حجم و کیفیت اسپرم شما مورد بررسی قرار می‌گیرد. ناتوانی در فرزندآوری، از مشکلات رایجی است که در برخی از زوج‌ها دیده می‌شود، انجام این آزمایش یکی از اولین گام‌ها برای تشخیص مشکلات ناباروری در مردان است. این آزمایش همچنین نشان می‌دهد که آیا وازکتومی موفقیت آمیز بوده است یا خیر. در این مقاله از مجله سلامت کیوان همراه ما باشید تا به چگونگی انجام آزمایش اسپرم و روش‌های آن بپردازیم.

آزمایش اسپرم چیست؟

ازمایش آسپرم و یا آنالیز مایع منی به منظور تجزیه و تحلیل مایع منی است، که به عنوان آزمایش شمارش اسپرم نیز شناخته می‌شود و با انجام آن سلامت و زنده ماندن اسپرم مردان تجزیه و تحلیل می‌شود. آب منی حاوی اسپرم است که در طول انزال مردان آزاد می‌شود. تجزیه و تحلیل مایع منی سه عامل اصلی سلامت اسپرم را اندازه گیری می‌کند:

• تعداد اسپرم‌ها
• شکل اسپرم‌ها
• درصد تحرکت اسپرم‌ها

پزشکان اغلب دو یا سه تجزیه و تحلیل اسپرم جداگانه انجام می‌دهند تا نتایج درستی از سلامت اسپرم بدست آورند. طبق گفته انجمن شیمی بالینی آمریکا (AACC)، این آزمایشات باید حداقل با هفت روز فاصله از یکدیگر و در طول دو تا سه ماه انجام شوند، به این دلیل که تحت عوامل مختلفی، تعداد اسپرم‌ها می‌تواند به صورت روزانه متفاوت باشد. گرفتن میانگین نمونه‌های اسپرم می‌تواند قطعی‌ترین نتیجه از سلامت اسپرم شما را به‌دست آورد.

علت انجام آزمایش اسپرم چیست؟

زمانی که زوجین برای باردار شدن با مشکلات ناباروری مواجه می‌شوند، اغلب انجام آزمایش مایع منی توصیه می‌شود. این آزمایش به پزشک کمک می‌کند تا تشخیص دهد که آیا تعداد کم اسپرم یا اختلال عملکرد اسپرم دلیل ناباروری است یا خیر کمک می‌کند.⁽²⁾

همچنین مردانی که به تازگی وازکتومی انجام داده‌اند، برای اطمینان از عدم وجود اسپرم در مایع منی، آنالیز مایع منی انجام می‌دهند. در طور جراحی وازکتومی، لوله‌هایی که اسپرم را از بیضه‌ها به آلت تناسلی منقل می‌کنند، به‌عنوان یک روش دائمی پیشگیری از بارداری، بریده می‌شوند. پس از انجام وازکتومی، پزشکان اغلب توصیه می‌کنند که افراد ماهی یکبار و 3 مرتبه آزمایش اسپرم را انجام دهند تا مطمئن شوند که دیگر اسپرمی در مایع منی آنها وجود ندارد. بیشتر بخوانید: راه های بزرگ کردن آلت تناسلی مردان

آمادگی قبل از آزمایش اسپرم

قبل از انجام آزمایش اسپرم پزشک به شما اطلاع می‌دهد که برای آماده شدن برای تجزیه و تحلیل مایع منی چه کاری باید انجام دهید. پیروی از این دستورالعمل‌ها برای بدست آوردن نتایج دقیق حاصل از انجام آنالیز مایع منی بسیار مهم هستند.

• 24 تا 72 ساعت قبل از آزمایش اسپرم، از انزال خودداری کنید.
• دو تا پنج روز قبل از آزمایش اسپرم از مصرف الکل، کافئین و مواد مخدر خودداری کنید.
• طبق دستور پزشکتان، مصرف داروهای گیاهی را متوقف کنید.
• از مصرف هر گونه داروی هورمونی طبق دستور پزشک خودداری کنید.

به طور کلی بسیار مهم است که قبل از انجام ازمایش اسپرم، مصرف هر دارویی را با پزشک خود در میان بگذارید.

نحوه گرفتن ازمایش اسپرم

برای تجزیه و تحلیل مایع منی شما در طول آزمایش اسپرم، از شما نمونه مایع منی درخواست می‌شود. چهار راه اصلی برای جمع آوری نمونه مایع منی وجود دارد که به شرح زیر می‌باشد:

• انجام خودارضایی
• انجام رابطه جنسی با کاندوم
• انجام رابطه جنسی با خارج کردن قبل از انزال
• تحریک و ارضای مرد

گرفتن یک نمونه مناسب عامل اصلی برای داشتن یک نتیجه خوب است. مایع منی پس از جمع‌آوری باید در دمای بدن نگه داشته شود. اگر خیلی گرم یا خیلی سرد شود، نتایج نادرست خواهد بود. دوم اینکه مایع منی باید در ظرف مخصوص بین 30 تا 60 دقیقه پس از انزال و خروج از بدن به آزمایشگاه تحویل داده شود.

تفسیر آزمایش اسپرم

برخی از عوامل می‌توانند بر نتیجه آزمایش اسپرم تاثیر منفی بگذارند، از جمله:

• تماس منی با اسپرم کش
• زمانی که بیمار هستید یا استرس دارید، آزمایش را انجام دهید
• خطای تکنسین آزمایشگاه
• آلودگی نمونه

اگر نتایج آنالیز مایع منی در محدوده طبیعی نباشد و آلودگی نمونه عاملی تاثیر منفی بر نتیجه ازمایش اسپرم شما نباشد، پزشک ممکن است به این موضوع نیز توجه کند که آیا شما مواد زیر را مصرف می‌کنید که می‌تواند بر تعداد اسپرم شما تأثیر بگذارند:

• سیگار کشیدن
• مصرف الکل
• مصرف کافئین
• استفاده از برخی داروها و یا مکمل‌های گیاهی
• استفاده از داروهای تجویزی برای کاهش تعداد اسپرم، مانند سایمتیدین
• مصرف تفریحی مواد مخدر

آزمایش اسپرم در منزل

انجام آزمایش اسپرم در منزل در دسترس است. با این‌حال، آن‌ها فقط برای بررسی تعداد اسپرم‌ها استفاده می‌شوند. به این معنا که با انجام آزمایش اسپرم در منزل نمی‌توان تحرک یا شکل اسپرم‌ها را مورد تجزیه و تحلیل قرار داد. نتایج حاصل از آزمایشات خانگی معمولاً در عرض 10 دقیقه در دسترس هستند. تعداد طبیعی اسپرم اما یک آزمایش خانگی لزوماً به معنای نابارور بودن شما نیست، زیرا با انجام این آزمایش تمام عوامل احتمالی ناباروری مردان در نظر گرفته نمی‌شود.

اگر در مورد باروری خود نگران هستید، بهتر است به آزمایشگاه معتبر مراجعه کنید تا انجام آزمایش اسپرم و تحلیل مایع منی توسط یک متخصص پزشکی و آزمایشگاهی انجام شود. این کار به شما ارزیابی جامع‌تری از باروری ارائه می‌دهد.

نتایج طبیعی آزمایش اسپرم چیست؟

پس از جمع‌آوری نمونه منی، بسته به آزمایشگاهی که به آن می‌روید، نتایج آزمایش شما باید در عرض 24 ساعت تا یک هفته آماده شود. هنگامی که یک پزشک نتایج شما را تحلیل و بررسی می‌کند، عوامل زیادی در نظر گرفته می‌شود. تجزیه و تحلیل پس از وازکتومی به دنبال وجود اسپرم است، اما تجزیه و تحلیل برای بررسی مسائل ناباروری بسیار عمیق‌تر هستند که برای آن، پزشک هر یک از نتایج زیر را در نظر می‌گیرد:

شکل اسپرم

یک نتیجه طبیعی برای شکل اسپرم این است که بیش از 50 درصد اسپرم‌ها به طور طبیعی شکل داشته باشند. اگر فردی بیش از 50 درصد اسپرم‌های غیرعادی داشته باشد، این امر باروری او را کاهش می‌دهد. یک آزمایشگاه ممکن است ناهنجاری‌هایی را در سر، قسمت میانی یا دم اسپرم شناسایی کند. همچنین ممکن است اسپرم نابالغ باشد و بنابراین نتواند به طور موثر تخمک را بارور کند.

جنبش اسپرم

برای یک نتیجه طبیعی، بیش از 50 درصد اسپرم باید یک ساعت پس از انزال به طور طبیعی حرکت کند. حرکت اسپرم برای داشتن یک باروری موفق بسیار مهم است زیرا اسپرم باید برای بارور کردن تخمک حرکت کند. یک سیستم خودکار اسپرم‌ها را برای حرکت تجزیه و تحلیل می‌کند و آنها را در مقیاس 0 تا 4 رتبه بندی می‌کند. نمره 0 به این معنی است که اسپرم حرکت نمی‌کند و نمره 3 یا 4 نشان دهنده حرکت خوب و طبیعی آن‌ها است.

سطح PH اسپرم

سطح pH اسپرم باید بین 7.2 تا 7.8 باشد تا نتیجه طبیعی داشته باشند. سطح pH بالاتر از 8.0 می‌تواند نشان دهنده عفونت فرد باشد. همچنین نتیجه کمتر از 7.0 می‌تواند نشان دهد که نمونه آلوده است یا مجاری انزال مرد مسدود شده است.

حجم مایع منی

حجم مایع منی برای نتیجه طبیعی آنالیز مایع منی باید بیشتر از 2 میلی لیتر باشد. حجم کم منی می‌تواند نشان دهنده مقدار کم اسپرم برای بارور کردن تخمک باشد. حجم مایع اضافی نیز می‌تواند به معنای رقیق شدن مقدار اسپرم موجود باشد.

فرایند رقیق شدن مایع شدن

رقیق شدن مایع منی باید 15 تا 30 دقیقه طول بکشد. در حالی که مایع منی در ابتدا غلیظ است، توانایی آن در رقیق شدن یا تبدیل شدن به یک قوام آبکی، به حرکت اسپرم کمک می‌کند. اگر مایع منی در 15 تا 30 دقیقه رقیق نشود، باروری ممکن است تحت تأثیر قرار گیرد.

تعداد اسپرم

تعداد اسپرم در تجزیه و تحلیل طبیعی مایع منی باید بین 20 میلیون تا بیش از 200 میلیون باشد. این نتیجه به عنوان تراکم اسپرم نیز شناخته می‌شود. اگر این تعداد کمتر از حد معمول باشد، رخ دادن بارداری می‌تواند دشوارتر باشد.

ظاهر مایع منی

ظاهر مایع منی باید سفید مایل به خاکستری باشد. اگر منی شما رنگ قرمز و یا قهوه‌ای داشته باشد می‌تواند نشان دهنده وجود خون در مایع منی باشد، در حالی که رنگ زرد می‌تواند نشان دهنده یرقان یا یک عارضه جانبی دارویی باشد.

نتایج غیر طبیعی آزمایش اسپرم

اسپرم‌های غیرطبیعی در رسیدن و نفوذ به تخمک‌ها مشکل خواهند داشت و این امر لقاح را دشوار می‌کند. نتایج غیر طبیعی می‌تواند نشان دهنده موارد زیر باشد:

• ناباروری
• عفونت‌های مقاربتی
• عدم تعادل هورمونی
• بیماری مانند دیابت
• وجود نقص‌های ژنتیکی
• قرار گرفتن در معرض تابش تشعشعات

اگر نتایج شما در سطوح غیرطبیعی برگشت، احتمالاً پزشک به شما توصیه می‌کند که آزمایشات بیشتری انجام دهید. این تست و آزمایشات عبارتند از:

• آزمایش ژنتیک
• آزمایشات هورمونی
• آزمایش ادرار بعد از انزال
• آزمایش بر روی بافت بیضه
• آزمایش سلول‌های ایمنی ضد اسپرم

بیشتر بخوانید:

• آزمایش خون چه زمانی انجام می‌شود؟
• مشاوره رایگان و تست HPV
• تست HIV در منزل
• چکاپ کامل در منزل امکان پذیر است؟

کلام آخر

ناباروری و ناتوانی در فرزندآوری، از مشکلات رایجی است که اغلب در بین زوجین دیده می‌شود و در ۵۰ درصد موارد، عامل ناباروری در مردان است. به همین دلیل توصیه می‌شود تا در صورت ناتوانی در فرزندآوری حنما ازمایش آسپرم و یا آنالیز مایع منی را انجام دهید تا عوامل احتمالی این اختلال را مشخص و برای درمان ان اقدام کنید.