درمان فوری ویروس جدید اسهال و استفراغ در کودکان و بزرگسالان 1402

زمان مطالعه این مطلب: 10 دقیقه

اسهال و استفراغ ویروسی یا گاستروانتریت ویروسی (Viral Gastroenteritis) پدیده‌ای است که در تابستان‌ها بیشتر شایع می‌شود. بنابراین یک بیماری عفونی ناشناس به حساب نمی‌آید. اما پزشکان به تازگی نوعی جدید از اسهال استفراغ ویروسی را گزارش داده‌اند که علاوه بر کودکان، دانشجویان، به ویژه ساکنان خوابگاه‌های دانشجویی به آن مبتلا شده‌اند. در ادامه مقاله مجله سلامت کیوان درباره اسهال و استفراغ ویروسی، نوع جدید آن و شیوع آن در کشور ایران توضیحاتی ارائه خواهیم داد.

اسهال و استفراغ ویروسی چیست؟

اسهال و استفراغ ویروسی، یک عفونت روده‌ ای محسوب می‌شود که عموماً با علائمی مانند اسهال آبکی، گرفتگی معده، حالت تهوع یا استفراغ و گاهی اوقات تب همراه است. این عامل عفونی عمدتاً از طریق تماس با فرد آلوده، استفراغ و مدفوع آلوده به ویروس یا مصرف غذا و آب آلوده انتقال می‌یابد. افراد با علائمی که به آنها اشاره کردیم به پزشک مراجعه می‌کنند و با انجام آزمایش‌ خون و مصرف داروهای تجویز شده درمان می‌شوند. اسهال و استفراغ ویروسی برای نوزادان، افراد مسن و افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، می‌تواند کشنده باشد.

شیوع اسهال و استفراغ ویروسی در ایران 1402

در اول خرداد ماه 1401 در چندین دانشگاه کشور مسموم شدن تعدادی از دانشجویان به جهت درگیری با این بیماری تایید شد. در همان زمان، محمدمهدی گویا رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیردار در گفتگوی خود ذکر کرد: موارد اسهال ویروسی به صورت طغیانی در بعضی مناطق کشور مشاهده می‌شود. شیوع این بیماری نسبت به سال گذشته افزایش 2/7 برابری داشته است؛ به طوریکه در 2 ماه گذشته حدود 30 هزار اسهال در کشور به ثبت رسیده که این عدد احتمالا 65 درصد از کل اسهال در کشور را در بر می‌گیرد.

وی افزود: عمده موارد بیماری ناشی از مصرف آب‌های غیربهداشتی و لوله کشی نشده و میوه‌هایی که ضدعفونی نشده‌اند می‌باشد. توصیه های بهداشتی به جهت جلوگیری از مبتلا شدن به این ویروس، رعایت بهداشت فردی در هنگام مسافرت و صرف غذا در بیرون از منزل، مخصوصاً شستن دست‌ها و رعایت ضدعفونی کامل میوه‌ها و سبزیجات است.

وی یادآور شد: با توجه به آنچه که تاکنون شاهد آن هستیم، احتمالا تابستان سختی را در رابطه با بیماری‌های اسهالی در پیش داشته باشیم. از ابتدای سال 1401 تا خرداد، 1692 مورد بیماری در کشور در رابطه با مسمویت غذایی به ثبت رسیده که همه آنها ناشی از مصرف مواد غذایی خوب نگهداری نشده بوده است.

حالا که در اردیبهشت 1402 هستیم، پزشکان و مسئولان کشوری از شیوع دوباره این ویروس جدید در کشور خبر می‌دهند. البته این ویروس که روتاویروس نامیده می‌شود، چندسالی است که شیوع داشته و ویروس جدیدی نیست. حسن فرشیدی، معاون وزیر بهداشت در واکنش به طغیان روتاویروس جدید 1402 در کشور اظهار کرد: این ویروس همه ساله در زمستان و بهار و بیشتر در کودکان زیر 5 سال رخ می‌دهد و چیز جدیدی نیست. همچنین ذکر کرد اقدامات جهت واکسیناسیون سراسری برای کودکان زیر 5 سال در دست پیگیری است و به محض تکمیل و آماده سازی آن، به مادران جهت تعیین زمان تزریق واکسن اعلام خواهد شد.

مطالب مرتبط:

• علائم کرونای جدید 1402
• هشدار پیک هشتم کرونا در ایران
• هر رنگ ادرار نشانه چیست؟

علائم اسهال استفراغ ویروسی

با این که اسهال و استفراغ ویروسی (Gastroenteritis) را معمولاً آنفولانزای معده نیز می‌نامند، اما کاملاً با آنفولانزا فرق دارد. آنفولانزا فقط بر سیستم تنفسی از جمله بینی، گلو و ریه‌ها تأثیر می‌گذارد. اما گاستروانتریت به روده حمله می‌کند و علائم زیر را دارد:

• خارش و سوزش مقعد
• اسهال آبکی و معمولاً غیرخونی
• حالت تهوع، استفراغ یا هر دو
• گرفتگی و درد معده
• گاه درد عضلانی یا سردرد
• تب با درجه پایین

تأکید بر غیرخونی بودن اسهال به این دلیل است که اسهال خونی معمولاً از عفونت متفاوت و شدیدتری خبر می‌دهد. سایر علائم نیز بین مبتلایان به اسهال و استفراغ ویروسی مشترک است. اگرچه با توجه به علت، علائم در عرض 12 تا 48 ساعت پس از ابتلا ظاهر می‌شوند، شدت آنها نیز در طیف شدید تا خفیف قرار می‌گیرند. علاوه بر این، علائم معمولاً فقط 1 یا 2 روز در فرد دیده می‌شوند، اما گاهی اوقات ممکن است تا 14 روز هم طول بکشد.

همین حالا که درحال مطالعه این مقاله هستید و امکان مراجعه به پزشک ندارید، می‌توانید با وارد کردن اطلاعات و مشکل خود به صورت رایگان در فرم زیر از خدمت مشاوره با متخصصان مجله سلامت کیوان بهره‌مند شوید. همین حالا اقدام کنید و سپس به مطالعه ادامه مقاله بپردازید.

راه های انتقال اسهال استفراغ ویروسی

به گفته پزشکان، متاسفانه این ویروس سرایت پذیری بالایی دارد و می‌توانند افراد زیادی را درگیر کنند. راه انتقال آن از طریق تماس فرد به فرد، مدفوع و استفراغ فرد آلوده، اشیاء آلوده به ویروس و استفاده از غذای آلوده، می‌باشد. افراد بیمار باید از تماس با افراد دیگر به خصوص گروه‌های آسیب پذیر مانند سالمندان، کودکان یا افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند خودداری نمایند. لازم به ذکر است انتقال این بیماری همانند ویروس کرونا، صرفاً از طریق تنفس صورت نخواهد گرفت و همه‌گیری بیماری اسهال استفراغ مانند آن نخواهد بود.

ویروس جدید اسهال و استفراغ در کودکان

اسهال استفراغ ویروسی نوعی بیماری عفونی است که در نوزادان و کودکان بیشتر دیده می‌شود. زیرا توجه کودکان به رعایت بهداشت فردی و مصرف نکردن آب و غذای آلوده کمتر از بزرگسالان است. بنابراین بهتر است با علائم این بیماری در کودکان و حتی نوزادان آشنایی داشته باشید.

• اگر نوزاد یا کودکی تب 38.9 درجه سانتی‌گراد یا بالاتر دارد.
• خسته یا بسیار تحریک پذیر به نظر می‌رسد.
• از ناراحتی یا درد زیاد، گلایه می‌کند.
• با مشکل استفراغ یا اسهال مواجه شده باشد.

بیشتر بخوانید: کرونا در کودکان؛ علائم، تشخیص و درمان

علائم اسهال و استفراغ ویروسی در کودکان

این علائم وجود ویروس جدید اسهال در کودکان را اعلام می‌کنند. سایر مشکلاتی را که کودکان مبتلا به گاستروانتریت با آن روبرو می‌شوند، در ادامه توضیح خواهیم داد.

 به نظر می‌رسد که بدن کودک به علت اسهال شدید با مشکل کم آبی مواجه می‌شود. البته این مشکل را با مقایسه میزان نوشیدن و میزان ادرار کودکان نسبت به مقداری که برای آنها عادی است، می‌توان تخمین زد. والدین و اطرافیان کودکان باید مراقب علائمی مانند خشکی دهان، تشنگی و گریه بدون اشک، مراقب علائم کم آبی در نوزادان و کودکان بیمار باشند.

در صورت مشاهده هر یک از علائم و یا نشانه‌های زیر در کودکان فوراً به پزشک مراجعه کنید:

• اسهال کودک شما بیش از یک روز طول بکشد
• تحریک‌پذیری و یا بی‌حالی
• تب بالا همراه با تعریق بدن.
• داشتن حالت تهوع و استفراغ مکرر
• درد شدید در نواحی شکم
• علائم کم‌آبی بدن
• مدفوع حاوی خون یا سیاه رنگ

همچنین برای رفع کم آبی بدن ناشی از ابتلا به ویروس اسهال و استفراغ می‌توانید از محلول خوراکی وان لایت شرکت گیتا دارو استفاده نمائید. جهت کسب اطلاعات بیشتر روی تصویر زیر کلیک کنید.

افرادی که نوزاد دارند لازم است بدانند که شاید تف کردن یک اتفاق روزمره برای کودک آنها باشد، اما استفراغ این‌طور نیست. البته نوزادان به دلایل مختلفی استفراغ می‌کنند که بسیاری از آنها را نباید نادیده گرفت. برعکس باید آنها را با پزشک متخصص در میان گذاشت تا روش درمانی درست استفاده شود. اکیداً توصیه می‌شود پس از مواجهه با علائم این ویروس در کودکان بدون تجویز پزشک خودسرانه به سراغ مصرف آنتی بیوتیک‌ها نروید.

اگر نوزادی با علائم زیر مواجه شود، والدین و یا اطرافیان باید آنها را به پزشک عمومی یا متخصص اطفال گزارش دهند تا درمان سریع‌‌تر صورت گیرد.

• استفراغ مکرر دارد
• بعد از 6 ساعت باز هم نیازی به تعویض پوشک او نیست
• از اسهال شدید و استفراغ رنج می‌برد
• دهان خشکی دارد یا بدون اشک گریه می‌کند
• خواب آلودگی غیرعادی دارد

از آنجایی که علائم بیماری‌های عفونی مانند انواع هپاتیت مشابه هستند، به راحتی می‌توان اسهال ویروسی را با اسهال ناشی از باکتری‌هایی مانند کلستریدیوم دیفیسیل، سالمونلا و اشریشیا کلی یا انگل‌هایی مانند ژیاردیا اشتباه گرفت. بنابراین باید این علائم را با پزشک در میان گذاشت تا با تجویز آزمایش، بررسی نتایج آن و ارائه برنامه درمانی، از سلامتی نوزاد مراقبت کنند.

همچنین برای کودکانی که از شیرخشک تغذیه می‌کنند مصرف شیر خشک AL110 برای بهبود اسهال و روند بیماری مؤثر است که با تجویز پزشک باید مصرف گردد.

ویروس جدید اسهال

به طور کلی اسهال ویروسی به دو نوع نوروویس و روتاویروس تقسیم می‌شود. در حالی که موارد ابتلا به ویروس کرونا در کشورهای مختلف رو به افزایش است، ویروسی دیگر از نوع نوروویروس شیوع پیدا کرده که باعث اسهال استفراغ ویروسی می‌شود. معمولا گفتنی است که با برداشته شدن محدودیت‌های کرونا و برگزاری مراسم‌ها و مهمانی‌های مختلف، بیماری‌های عفونی بیشتر شده است. در رابطه با اینکه موج جدید کرونا در ایران ارتباطی با ویروس اسهال و استفراغ دارد یا خیر اطلاعاتی در دست نیست.

هرچند تحقیقات نشان نمی‌دهد که شیوع نوروویروس مستقیماً با شیوع ویروس کرونا مرتبط است. اما رعایت نکردن نکات بهداشتی نسبت به سال‌های اول شیوع ویروس کرونا، باعث افزایش تعداد مبتلایان به ویروس جدید اسهال می‌شود. توجه داشته باشید که این ویروس قدرت سرایت بالایی دارد؛ در صورت ابتلا سعی کنید خود را قرنطینه نمائید و از حضور در جمع خودداری نمائید⁽¹⁾.

بیشتر بخوانید:

• کرونا و مشکلات گوارشی همراه با آن
• عدم تحمل لاکتوز یا حساسیت به لاکتوز چیست؟
• علائم تب کریمه کنگو، راه انتقال و درمان
• درمان رفلاکس معده

علائم ابتلا به ویروس جدید اسهال

نوروویروس بسیار مسری است و از طریق سطوح آلوده و غذا یا آب آلوده بین انسان‌ها منتقل می‌شود. در صورت ابتلا به این بیماری 12 تا 48 ساعت پس از ابتلا علائم بروز خواهند کرد. بیماری ناشی از نوروویروس که معمولاً به عنوان اسهال استفراغ ویروسی شناخته می‌شود و با علائمی مانند تب، درد عضلانی، اسهال، حالت تهوع، درد معده و استفراغ همراه است. در ضمن، شیوع آن در مناطقی مانند شهربازی‌ها که تجمع افراد زیاد است یا مهدکودک‌ها و مدارس، بیشتر گزارش می‌شود.

روش های پیشگیری از ویروس جدید اسهال

نوروویروس توانایی چسبیدن به سطوح را دارد و ممکن است افراد زیادی را مبتلا کند و از طریق مواد غذایی آلوده منتقل می‌شود. بنابراین باید بهداشت دست‌ها را بعد از دستشویی رفتن یا هنگام تهیه غذا رعایت کرد. باید میوه‌ها و سبزیجات را قبل از مصرف به خوبی شسته و کامل ضد عفونی کنید. ترجیحا غذای بیرون نخورند. برای جلوگیری از انتشار نوروویروس، افراد باید هنگام بیماری و تا 2 روز پس از پایان علائم در خانه بمانند.

زمان مراجعه به پزشک برای اسهال استفراغ

حال این سوال به میان است که در صورت ابتلا به بیماری اسهال و استفراغ چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟ همانطور که گفته شد به طور معمول بهبود علائم این بیماری بعد از 2 تا 3 روز خواهد بود. در صورتی که اسهال ناشی از این ویروس پس از 3 روز متوالی ادامه دار بود و برطرف نشد حتما به پزشک متخصص مراجعه نمائید. همچنین در صورت داشتن استفراغ شدید، اسهال یا مدفوع خونی، استفراغ زرد یا سبز رنگ، دل پیچه شدید و درد ناگهانی سریعا به پزشک مراجعه نمائید.

درمان استفراغ ویروسی در کودکان

در اکثر موارد درمان اسهال و استفراغ کودکان در منزل ممکن است و حتی به تدریج در عرض چند روز بهبود پیدا می‌کند ولی برای کمک به بهبود کودک می توان این موارد را انجام داد:

• برای پیشگیری از کاهش آب بدن کودک، به او مایعات زیاد بدهید
• از الکترولیت‌های خوراکی علاوه بر شیر استفاده کنید. سرم خوراکی از آب و مایعات و آب میوه‌ها موثرتر است.
• اگر کودک شما نتوانست میزان مایعات مورد نیاز را در یک وعده بخورد، آن را در وعده‌های متعدد به او بدهید.
• وقتی استفراغ کودک کم کم متوقف شد، با احتیاط و به تدریج غذای ساده به او بدهید. مثل برنج ساده، سیب زمینی، نان و گوشت کم چرب.
• بدون تجویز پزشک از دارو استفاده نکنید چون از دفع ویروس و باکتری از بدن جلوگیری می‌شود.
• اگر کودک علائم از دست دادن آب شدید داشته باشد و قادر به نوشیدن زیاد مایعات نباشد، پزشک ممکن است برای تامین آب بدن، کودک را بستری و از طریق سرم مایع لازم را به کودک برساند.

درمان ویروس اسهال جدید

درمان این ویروس بیشتر توسط خود بدن صورت می‌گیرد و در واقع درمان به خصوصی برای آن وجود ندارد. مبتلایان باید استراحت کنند و مایعات زیاد بدون قند مصرف کنند. لازم به ذکر است مایعات قندی موجب شدت گرفتن این بیماری می شود. همچنین از مصرف چای، قهوه و نوشیدنی‌های کافئین دار نیز پرهیز نمایند. از مصرف خودسرانه آنتی بیوتیک‌ها مگر به دستور پزشک خودداری نمایند. کته، زیره، ماست و نعنا، موز و سیب زمینی به عنوان معجزه درمان اسهال شناخته شده و موجب کاهش شدت این بیماری می‌شود. مصرف پروبیوتیک‌ها نیز با تجویز پزشک می‌تواند در بهبود و درمان این بیماری کمک کننده باشد. نکته دیگری که باید ذکر کرد این است که پس از هر نوبت استفراغ و اسهال، 20 دقیقه صبر کنید و بلافاصله به فرد مبتلا غذا و مایعات ندهید.

ساشه سابولار محصول شرکت فرابیوتیک، یکی از مکمل‌های پروبیوتیک‌ قوی و مؤثر برای رفع اسهال می‌باشد. جهت کسب اطلاعات بیشتر درباره سابولار روی تصویر زیر کلیک کنید.

معمولا این ویروس بین 1 تا 2 روز و در شرایط بدتر ممکن است تا دو هفته نیز باقی بماند و پس از آن از بدن خارج می‌شود. چنانچه حال بیمار بد شد با تجویز پزشک می‌توان سرم تزریق کرد.

برای پیشگیری از اسهال و استفراغ ویروسی چه کنیم؟

با رعایت نکات مراقبتی زیر می‌توانید از ابتلا به این بیماری پیشگیری کنید:

• شستن کامل دست‌ها بعد از دستشویی، بعد از تعویض پوشک نوزاد، و قبل و بعد از پختن یا خوردن غذا
• تمیز کردن سطوح آلوده به ویروس با مواد ضدعفونی کننده
• شستن لباس‌ها و ملحفه‌های فرد مبتلا به ویروس با مواد شوینده
• پوشیدن دستکش پلاستیکی قبل از دست زدن به لباس‌ها، سطوح یا بدن فرد مبتلا به ویروس
• استفاده از ماسک
• پرهیز از رفتن به جاهای شلوغ و پرجمعیت

جمع بندی

• اسهال استفراغ ویروسی، نوعی بیماری عفونی شایع در فصل گرم است.
• اسهال، استفراغ، دل درد، تب و درد عضلانی از علائم شایع آن محسوب می‌شود.
• ویروس جدید اسهال هم علائمی مانند اسهال استفراغ ویروسی دارد.
• رعایت بهداشت فردی، شستن میوه و سبزیجات و پختن کامل مواد خوراکی در کاهش ابتلا به این بیماری مؤثر هستند.