علت ناباروری مردان و زنان چیست؟+ درمان ناباروری زنان و مردان

زمان مطالعه این مطلب: 9 دقیقه

ناباروری یکی از بیماری‌های بسیار شایع در میان زنان و مردان است. ناباروری به معنای ناتوانی در باردار شدن و داشتن یک بارداری موفق است. گزینه‌های درمانی زیادی برای ناباروری وجود دارد، از جمله داروهایی برای اصلاح مشکلات هورمونی، جراحی برای مشکلات فیزیکی و لقاح آزمایشگاهی از جمله این روش‌ها هستند.

در این مقاله از مجله سلامت کیوان همراه ما باشید تا به عوامل ناباروری در زنان و مردان و درمان آن بپردازیم.

ناباروری زنان چیست؟

ناباروری زنان مشکلی است که در آن توانایی باردار شدن و به دنیا آوردن فرزند به نوعی مختل یا محدود می‌شود. برای زوجین، باروری معمولاً پس از یک سال تلاش برای باردار شدن تشخیص داده می‌شود اما بسته به عوامل دیگر، علائم بارداری ممکن است زودتر تشخیص داده شوند. معمولا یک سوم علل ناباروری به دلیل مشکلات مردانه، یک سوم به دلیل مشکلات زنانه و یک سوم به دلایل ترکیبی یا ناشناخته است. وقتی مشخص شود که علت ناباروری از طرف خانم است، ناباروری زنانه یا عامل زنانه در نظر گرفته می‌شود.⁽¹⁾

علت ناباروری زنان چیست؟

دلایل احتمالی زیادی برای ناباروری زنان وجود دارد. برای اینکه یک باروری به صورت موفقیت‌آمیز انجام شود باید تمامی مراحل لقاح به صورت کامل و دقیق صورت گیرند تا شاهد یک باروری موفق باشیم.

برخی عوامل ناباروری در هنگام تولد به وجود می‌آید و برخی دیگر به دلیل سبک زندگی افراد ایجاد ‌می‌شوند. ناباروری ممکن است در یکی از زوجین یا هر دو وجود داشته‌باشد. به طور کلی یک سوم عامل ناباروری‌ها مربوط به آقایان، یک سوم ناباوری‌ها مربوط به خانم‌ها و باقی آن به دلیل عوامل نامشخص و یا مربوط به هر دو شریک رابطه‌ی جنسی می‌باشد.

با این‌حال، مشخص کردن علت دقیق آن ممکن است کمی دشوار باشد. برخی از زوج‌ها به ناباروری غیرقابل توضیح یا ناباروری چند عاملی مبتلا هستند. این نوع از ناباروری علت‌های متعددی دارد و مشخص کردن علت دقیق آن می‌تواند غیر ممکن باشد. برخی از عوامل احتمالی ناباروری زنانه می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

مشکلات رحمی در زنان

مشکلات رحم شامل پولیپ، فیبروم رحم، ورم رحم، سپتوم یا ایجاد چسبندگی رحم هستند. پولیپ‌ها و فیبروم‌ها می‌توانند در هر زمانی ایجاد شوند، در حالی که سایر ناهنجاری‌ها مانند سپتوم ممکن است در بدو تولد ایجاد شوند.

مشکلات لوله‌های فالوپ در زنان

مشکلات لوله‌های فالوپ یکی از شایع‌ترین عوامل ناباروری در زنان است که اغلب به دلیل التهاب اندام‌های لگنی ایجاد می‌شوند. این بیماری‌ها معمولاً توسط کلامیدیا و سوزاک ایجاد می‌شود.

مشکلات تخمک گذاری در زنان

دلایل زیادی وجود دارد که چرا یک زن ممکن است به طور منظم تخمک گذاری نداشته باشد. عدم تعادل هورمونی، اختلالات غذایی در گذشته، سوء مصرف مواد مخدر، شرایط تیروئید، استرس شدید و تومورهای هیپوفیز همگی نمونه‌هایی از مواردی هستند که می‌توانند بر تخمک گذاری زنان تأثیر بگذارند.

بیشتر بخوانید:

• ورم رحم چیست؟ + بهترین درمان
• لیست آزمایشات چکاپ کامل زنان

چه زنانی در خطر ابتلا به ناباروری هستند؟

عوامل زیادی می‌توانند خطر ناباروری در زنان را افزایش دهند. شرایط سلامت عمومی، ویژگی‌های ژنتیکی و ارثی، انتخاب‌های سبک زندگی و سن همگی می‌توانند در ناباروری زنان نقش داشته باشند. برخی دیگر از این عوامل می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• یائسگی
• مشکلات هورمونی که باعث جلوگیری از تخمک گذاری می‌شوند.
• داشتن حجم کم چربی بدن ناشی از فعالیت‌های ورزشی شدید.
• داشتن پریود نامنظم
• چاقی و اضافه وزن
• کم وزن بودن
• اندومتریوز
• مشکلات ساختاری (مشکلات لوله‌های فالوپ، رحم یا تخمدان‌ها)
• فیبروئید رحم
• کیست تخمدان
• تومور
• اختلالات خود ایمنی (لوپوس، آرتریت روماتوئید، بیماری هاشیموتو، تیروئید).
• عفونت‌های مقاربتی (STIs)
• سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS).
• نارسایی اولیه تخمدان (POI).
• مصرف بیش از حد مواد مخدر و نوشیدنی‌های الکلی.
• سیگار کشیدن
• سندرم DES (DES دارویی است که برای جلوگیری از عوارض بارداری مانند زایمان زودرس یا سقط جنین به زنان داده می شود. اما این دارو باعث ناباروری در برخی از فرزندان مادرانی شده است که DES مصرف کرده اند.).

سن چه تاثیری بر ناباروری زنان دارد؟

با افزایش سن، شانس باردار شدن زنان کاهش می‌یابد. سن در حال تبدیل شدن به یک عامل رایج در ناباروری زنان است زیرا بسیاری از زوج‌ها تا 30 یا 40 سالگی منتظر بچه دار شدن هستند. زنان بالای 35 سال بیشتر در معرض خطر ابتلا به مشکلات باروری هستند. دلایل این امر عبارتند از:

• با افزایش سن تعداد کلی تخمک‌ها کمتر می‌شود.
• تعداد بیشتری از تخمک ها دارای تعداد غیر طبیعی کروموزوم هستند.
• افزایش خطر ابتلا به سایر بیماری‌ها.

تشخیص ناباروری در زنان

تشخیص ناباروری در زنان معمولاً نیاز به مراجعه به متخصص زنان و زایمان دارد. در زمان ملاقات با پزشک، از شما سوالاتی در مورد تاریخچه سلامتی، علائم و عوامل مرتبط با ناباروری، تاریخچه قاعدگی، تاریخچه جنسی، استفاده از روش‌های ضد بارداری و سایر جنبه‌های مرتبط پرسش خواهد کرد. همچنین، یک معاینه جسمانی ممکن است انجام شود.

پس از جمع‌آوری این اطلاعات، پزشک ممکن است برخی از آزمایشات و تست‌ها را تجویز کند تا دلایل ناباروری را بررسی کند. این آزمایشات می‌توانند شامل آزمایش‌های خون و سطح هورمون‌ها، سونوگرافی تخصصی، هیستروسالپینگرام (HSG)، لاپاروسکوپی و سیستوسکوپی باشند. همچنین، در صورت نیاز، شریک جنسی نیز ممکن است آزمایشاتی را انجام دهد.

برخی از آزمایشات ممکن است در مطب پزشکان شما به عنوان یک معاینه فیزیکی انجام شود. این آزمایشات ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• یک معاینه فیزیکی کلی
• تست پاپ اسمیر
• معاینه لگنی
• سونوگرافی لگن
• بررسی سینه‌ها برای تولید شیر غیر معمول

برای تشخیص علت ناباروری در زنان ممکن است نیاز به انجام سایر آزمایشات در آزمایشگاه باشید. برخی از این آزمایش‌ها می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

آزمایش خون

آزمایش خون به سابقه سلامتی شما و تشخیص‌هایی که پزشک شما در نظر می‌گیرد بستگی دارد. آزمایش‌خون شامل آزمایش تیروئید، سطح پرولاکتین، تست ذخیره تخمدان و پروژسترون می‌باشد.

هیستروسالپنگوگرام با اشعه ایکس (HSG)

یک رنگ به دهانه رحم تزریق می‌شود و پزشک نحوه حرکت رنگ در لوله فالوپ با اشعه ایکس را بررسی می‌کند. این تست، انسداد را بررسی می‌کند.

لاپاراسکوپی

در لاپاراسکوپی، ابزار نظارتی کوچکی به نام لاپاراسکوپ در شکم قرار داده می‌شود تا اندام‌ها را بررسی کند.

سونوگرافی ترانس واژینال

بر خلاف سونوگرافی شکم (که در آن پروب روی شکم قرار می‌گیرد)، این آزمایش با قرار دادن گره اولتراسوند در واژن انجام می‌شود. این آزمایش به پزشک شما اجازه می‌دهد تا دید بهتری از اندام‌هایی مانند رحم و تخمدان‌ها داشته باشد.

سونوهیستروگرام سالین (SIS)

این آزمایش برای بررسی پوشش داخلی رحم و ارزیابی پولیپ، فیبروم یا سایر ناهنجاری‌های ساختاری استفاده می‌شود. سالین (آب) برای پر کردن رحم استفاده می‌شود و به پزشکان این امکان را می‌دهد که در طول سونوگرافی ترانس واژینال دید بهتری از حفره رحم داشته باشد.

هیستروسکوپی

در این آزمایش، دستگاهی به نام هیستروسکوپ (دستگاهی انعطاف پذیر و نازک با دوربین روی آن) وارد واژن و از طریق دهانه رحم می شود. پزشک آن را به داخل رحم منتقل می‌کند تا داخل اندام را مشاهده کند.

درمان ناباروری زنان

هنگامی که پزشک شما ناباروری زن را تشخیص داد و علت آن را مشخص کرد، گزینه‌های درمانی مختلفی برای درمان آن وجود دارد. با توجه به نتایج آزمایشات و تست‌ها، پزشک می‌تواند برنامه درمانی مناسبی برای شما تعیین کند. این برنامه درمانی ممکن است شامل داروها، جراحی، فرآیندهای تولید مثلی مساعدتی (ART) مانند لقاح مصنوعی (IUI) و باروری آزمایشگاهی (IVF) و یا سایر روش‌های درمانی باشد.

به طور کلی علت ناباروری نوع درمان را آن را مشخص می‌کند. به عنوان مثال، مشکلات ساختاری رحم ممکن است از طریق جراحی درمان شوند، در حالی که داروهای هورمونی را می‌توان برای مسائل دیگر مانند مشکلات تخمک‌گذاری و شرایط تیروئید استفاده کرد. همچنین ممکن است بسیاری از بیماران مبتلا به این عارضه به لقاح مصنوع یا لقاح آزمایشگاهی نیاز داشته باشند.

بیشتر بخوانید:

• سریع ترین روش باز شدن قاعدگی
• مؤثرترین روش کاهش درد پریود

ناباروری مردان چیست؟

ناباروری یک مشکل رایج برای مردان است. لقاح فرآیندی پیچیده است و موانع زیادی برای آن وجود دارد. خوشبختانه، اگر مشکلات ناباروری دارید، به طور خودکار به این معنی نیست که نمی‌توانید فرزند خود را با همسرتان داشته باشید. امروزه درمان‌ها و روش‌هایی وجود دارد که می‌توانند شانس بارداری را افزایش دهد.

ناباروری مردان مشکلی در دستگاه تناسلی است که مانع از باردار شدن شریک زندگی‌ شما می‌شود. اگر یک مرد و یک زن برای بیش از یک سال رابطه جنسی را به جهت بارداری تکرار کردند و زن باردار نشد، ممکن است شما، او یا هر دوی شما مشکلات ناباروری داشته باشید.

ناباروری مردان چقدر شایع است؟

ناباروری یک مسئله رایج در میان آقایان است. ناباروری از هر شش زوجی که قصد باردار شدن دارند، یک نفر را تحت تاثیر قرار می‌دهد. حداقل در یک سوم از موارد ناباروری، عامل مردانه، عامل اصلی ناباروری در میان زوجین است. این بدان معناست که اغلب افرادی که قصد باردار شدن دارند از ناباروری رنج می‌برند.

کدام مردان بیشتر در معرض ناباروری هستند؟

برخی از مردان بیش از دیگران در معرض ناباروری هستند. موارد زیر عوامل احتمالی هستند که می‌توانند خطر ناباروری در مردان را افزایش دهند.

عوامل فیزیکی ناباروری در مردان

• اضافه وزن یا چاقی.
• شما 40 سال یا بیشتر سن دارید.
• شما در معرض تشعشعات قرار گرفته اید.
• شما در معرض سموم محیطی از جمله سرب، کلسیم، آفت کش‌ها یا جیوه قرار گرفته‌باشید.
• مصرف بیش از حد از تنباکو، ماری جوانا یا الکل.
• مصرف برخی داروها از جمله سیپروترون، فلوتامید، اسپیرونولاکتون، بیکالوتامید، سایمتیدین یا کتوکونازول.
• شما در اطراف گرمایی هستید که دمای بیضه‌های شما را افزایش می‌دهند. مانند افرادی که به طور مکرر از سونا، جکوزی یا ویلچر استفاده میکنند.
• داشتن سابقه بیماری واریکوسل.
• استفاده بیش از اندازه تستوسترون.

عوامل بیولوژیکی و محیطی ناباروری در مردان

• آزواسپرمی: ناباروری شما می‌تواند به ناتوانی شما در تولید سلول‌های اسپرم باشد.
• الیگواسپرمی: تولید اسپرم کم یا بی کیفیت.
• بیماری‌های ژنتیکی: به عنوان مثال می‌توان به سندرم کلاین فلتر، دیستروفی میوتونیک، و موارد دیگر اشاره کرد.
• اسپرم بد شکل: اسپرمی که نمی‌تواند به اندازه کافی زنده بماند تا تخمک را بارور کند.
• برخی از شرایط پزشکی: به عنوان مثال می‌توان به دیابت، برخی اختلالات خود ایمنی، فیبروز کیستیک و برخی عفونت‌ها اشاره کرد.
• برخی داروها و مکمل‌ها.
• واریوکول: این وضعیتی است که در آن وریدهای بیضه شما بزرگتر از حد طبیعی هستند و باعث گرم شدن بیش از حد آنها می‌شود که می‌تواند بر شکل یا تعداد اسپرم‌های شما تأثیر بگذارند.
• درمان‌های سرطان: شیمی درمانی، پرتو درمانی یا جراحی که بیضه‌ها (یک یا هر دو) را خارج می‌کند.
• عادات ناسالم: مصرف مواد مخدر از جمله الکل و سیگار
• وارد شدن ضربه به بیضه‌های شما
• اختلالات هورمونی: اختلالاتی که بر غده هیپوتالاموس یا هیپوفیز شما تأثیر می‌گذارند.

تشخیص ناباروری مردان

تشخیص ناباروری مردان با یک معاینه فیزیکی کامل برای تعیین وضعیت کلی سلامتی شما و شناسایی هر گونه مشکل فیزیکی که ممکن است بر باروری آقایان تأثیر بگذارد آغاز می‌شود. همچنین پزشک شما ممکن است با شما و همسرتان در مورد عادات جنسی شما مصاحبه کند. اگر معاینه فیزیکی و سابقه پزشکی‌تان هیچ دلیلی برای ناتوانی شما در باردار شدن شریک زندگی‌تان نبود، گام بعدی ممکن است انجام برخی آزمایشات برای شناسایی علت ناباروری باشد.

مرحله اول: پزشک شما ممکن است تجزیه و تحلیل مایع منی را انجام دهد. برای تجزیه و تحلیل مایع منی پزشکتان موارد زیر را تعیین می‌کند:

• حجم اسپرم: مقدار اسپرم در هر انزال
• pH: اندازه گیری اسیدیته اسپرم
• غلظت اسپرم: تعداد اسپرم در هر میلی متر منی
• تعداد کل اسپرم: تعداد اسپرم در کل انزال شما
• سرعت: سرعت اسپرم شما چقدر است
• خطی بودن: اسپرم شما چقدر مستقیم حرکت می‌کند
• مورفولوژی: اندازه و شکل اسپرم شما
• رنگ اسپرم

در مرحله بعد، پزشک شما ممکن است مراحل زیر را انجام دهد، که اسپرم‌های شما را به طور دقیق‌تری مورد بررسی قرار می‌دهد.

• زنده ماندن یا توانایی بقا اسپرم
• مورفولوژی یا کیفیت و شکل اسپرم
• تحرک، توانایی اسپرم شما برای حرکت به سمت تخمک و بارور کردن آن

سایر آزمایشات تشخیص علت ناباروری در مردان عبارتند از:

• کمیت لکوسیتوسپرمی و تست اندتز
• طبقه بندی مورفولوژی
• تست فروکتوز بیوشیمی مایع منی
• آزمایش آنتی بادی اسپرم (ایمونوبید مستقیم و غیر مستقیم)
• ارزیابی DNA اسپرم

بیشتر بخوانید:

• راه های بزرگ کردن آلت تناسلی مردان چیست؟
• عوارض خودارضایی چیست؟ راه های ترک خود ارضایی

درمان ناباروری مردان

با تکنولوژی و روش‌های مدرن، تعداد گزینه‌های درمانی برای ناباروری مردان افزایش یافته است. بسته به علت ناباروری، روش‌های درمان‌ آن ممکن است شامل موارد زیر باشد:

جراحی‌ها

وازکتومی معکوس (Vasectomy Reversal): وازکتومی نوعی جراحی است که در آن پزشک با قطع مجاری حمل کننده اسپرم باعث نابارور شخص می‌شود شود. اما در نوع جراحی وازکتومی معکوس پزشک شما اثرات وازکتومی را معکوس می‌کند؛ به این معنا که شخص دوباره بتواند صاحب فرزند شود. این عمل مجددا با اتصال وازدفران‌ها باعث حرکت اسپرم‌ها به بیرون آلت تناسلی میشود.

تزریق داخل سیتوپلاسمی اسپرم و یا لقاح مصنوعی: تکنیک‌های مصنوعی تولید مثل تا حدی پیشرفت کرده‌اند که می‌توان یک اسپرم را به صورت فیزیکی به تخمک تزریق کرد. این روش که تزریق اسپرم داخل سیتوپلاسمی (ICSI) نامیده می‌شود، درمان موجود را حتی برای شدیدترین ناباروری عامل مردانه به طرز چشمگیری تغییر داده است.

برای برخی از زوج‌هایی که با ناباروری مردان سروکار دارند، لقاح آزمایشگاهی (IVF) درمان مناسبی است. در طی فرآیند IVF، تخمدان‌ها با داروهای باروری تزریقی تحریک می‌شوند تا باعث بالغ شدن چندین تخمک شوند. هنگامی که تخمدان‌ها آماده شدند، آنها جمع آوری می‌کنند. سپس با قرار دادن تخمک‌ها در معرض اسپرم در یک ظرف کشت، یا با تزریق مستقیم یک اسپرم به هر تخمک بالغ انجام می‌شود، فرآیندی که به آن تزریق داخل سیتوپلاسمی اسپرم می‌گویند.

سایر روش درمان ناباروری در مردان

با استفاده از تکنولوژی و روش‌های مدرن، تعداد گزینه‌های درمانی برای ناباروری مردان افزایش یافته است. بسته به علت ناباروری، روش‌ها و چگونگی نحوه درمان‌، ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• متوقف کردن هرگونه مصرف تفریحی مواد مخدر
• هورمون درمانی برای افزایش تعداد اسپرم
• ایجاد برخی تغییرات در سبک زندگی
• عدم مصرف سیگار و دخانیات
• حفظ وزن سالم بدن
• عدم مصرف الکل

شاید شما که تا اینجای مقاله را مطالعه کرده‌اید، به دنبال درمان دارویی و یا مشورت با یک متخصص جهت درمان ناباروری یا کاهش میل جنسی باشید. ما به کمک شما آمده‌ایم، کافی است همین حالا فرم زیر را به صورت رایگان تکمیل کنید تا متخصصان ما با شما تماس گرفته و راهنمایی لازم در خصوص مصرف داروی مناسب را داشته باشند. تادیر نشده اقدام کنید.

کلام آخر

ناباروری یکی از بیماری‌های شایع ترین مشکلات در میان زنان، و اقایان است. نباروری به معنای ناتوانی در باردار شدن و داشتن یک بارداری موفق است. عوامل زیادی می‌توانند خطر ناباروری در افراد را افزایش دهند، شرایط سلامت عمومی، ویژگی‌های ژنتیکی و ارثی، انتخاب‌های سبک زندگی و سن همگی می‌توانند در ناباروری افراد نقش داشته باشند. فقط به این دلیل که شما با ناباروری مواجه هستید، به این معنی نیست که هرگز نمی‌توانید فرزند خودتان را داشته باشید. اگر شما با شریک زندگی خود و یک متخصص اورولوژی همکاری کنید، می‌توانید شانس داشتن فرزند خود را افزایش دهید.