عوارض سیگار + بهترین روش ترک سیگار و دخانیات

زمان مطالعه این مطلب: 7 دقیقه

استعمال دخانیات از جمله سیگار، می‌تواند اثرات منفی طولانی مدتی بر بدن داشته باشد. متاسفانه امروزه بسیاری از افراد به دلیل استرس و اضطراب ناشی از محیط کاری و یا اتفاقات روزمره جذب استعمال دخانیات می‌شوند که می‌تواند منجر به بیماری‌های قلبی، انواع سرطان و دیابت شود. اما آیا می‌خواهید اثرات و عوارض سیگار را بیشتر بشناسید؟ آیا به دنبال ترک سیگار کشیدن هستید؟ حتما تا انتهای این مقاله از مجله سلامت کیوان همراه ما باشید تا بیشتر درباره عوارض و راه‌های ترک سیگار صحبت کنیم.

عوارض سیگار چیست؟

به طور کلی، استعمال سیگار و دخانیات برای سلامتی بسیار خطرناک است. محصولات تنباکویی حاوی مواد ناایمن، از استون و قطران گرفته تا نیکوتین و مونوکسید کربن هستند. مواد استنشاق شده می‌توانند بر ریه‌ها و سایر اندام‌های بدن شما تأثیر بگذارند. دود سیگار به طور باور نکردنی برای سلامتی مضر است. هیچ راه مطمئنی و بدون خطری برای سیگار کشیدن وجود ندارد. جایگزین کردن سیگار با پیپ، سیگار الکترونیکی یا قلیان به شما کمکی نمی‌کند تا از خطرات سلامتی آن جلوگیری کنید.

در حالی که همه اثرات سیگار فوری نیستند، عوارض و آسیب ناشی از آن می‌تواند تا سال‌ها ادامه داشته باشد که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت. اما خبر خوب این است که ترک سیگار می‌تواند بسیاری از عوامل خطر را برای شرایط و بیماری‌های زیر کاهش دهد.

تاثیر سیگار بر سلامت بدن و ابتلا به سرطان

سیگار می‌تواند به اندام‌های بدن شما آسیب برساند و بر سلامت کلی شما تأثیر منفی بگذارد. سیگار کشیدن می‌تواند التهاب را در سراسر بدن شما افزایش داده و بر سیستم ایمنی بدن شما تأثیر منفی بگذارد. این امر ممکن است شما را مستعد ابتلا به انواع بیماری های عفونی کند. همچنین یکی از عوارض سیگار، ریزش مو است که برای خیلی از افراد ناخوشاند است. اگرچه محققان هنوز مکانیسم پشت این ارتباط را درک نکرده‌اند، اما سیگار یک عامل خطر آفرین برای شرایطی مانند آرتریت روماتوئید است⁽¹⁾. برخی مطالعات نشان می‌دهند رابطه مستقیمی بین سیگار کشیدن و بسیاری از انواع سرطان وجود دارد. سیگار کشیدن می‌تواند خطر ابتلا به سرطان را در همه نقاط بدن افزایش دهد از جمله:

• سرطان مثانه
• لوسمی میلوئید حاد
• سرطان دهانه رحم
• سرطان روده بزرگ
• سرطان مری
• سرطان کلیه
• سرطان حنجره
• سرطان کبد
• سرطان اوروفارنکس
• سرطان پانکراس
• سرطان معده
• سرطان ریه

اگر سیگار را ترک کنید، بسته به نوع سرطان، خطر ابتلا به اکثر این نوع سرطان‌ها در حدود 10 تا 20 درصد کاهش می‌یابد. با این حال، خطر ابتلا در شما همچنان بیشتر از افرادی است که هرگز سیگار نکشیده‌اند. آسیب ناشی از سیگار کشیدن همچنین می‌تواند باعث سرطان ریه شود. سیگار عامل اصلی سرطان ریه است و افرادی که سیگار می کشند 20 برابر بیشتر از افراد غیرسیگاری در معرض ابتلا به سرطان ریه هستند. همچنین افرادی که سیگار می‌کشند بیشتر در معرض خطر بیماری‌های مزمن ریوی غیرقابل برگشت هستند.

تشدید خطر ابتلا به زگیل تناسلی از عوارض سیگار

به دلیل نامعلومی، افرادی که سیگار می‌کشند بیشتر به ویروس HPV مبتلا می‌شوند. در واقع افراد سیگاری در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به زگیل دهانی، زگیل تناسلی زنان و زگیل تناسلی مردان قرار دارند. طی یکی از تحقیقات انجام شده، مشخص شده که افراد سیگاری نسبت به افرادی که شرکای جنسی متعددی دارند بیشتر در معرض ابتلا به اچ پی وی هستند. همچنین انواع زگیل می‌توانند در ابتلای به سرطان نقش داشته باشند.

عوارض سیگار بر سیستم عصبی مرکزی

یکی از مواد موجود در تنباکو، نیکوتین است. نیکوتین داروی تغییر دهنده خلق و خو است. نیکوتین، عادت‌زا و بسیار اعتیاد آور است. این یکی از دلایلی است که ترک سیگار برای اغلب افراد بسیار دشوار است.

نیکوتین در چند ثانیه به مغز شما می‌رسد و می‌تواند برای مدتی به شما انرژی بدهد. اما با از بین رفتن اثر آن، ممکن است احساس خستگی کنید. کناره گیری فیزیکی از نیکوتین می‌تواند توانایی شما در تفکر را مختل کند و باعث شود احساسات منفی داشته باشید. این احساسات ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• اضطراب
• تحریک پذیری
• افسردگی

سیگار کشیدن طولانی مدت می‌تواند بینایی و عصب بینایی شما را تحت تاثیر قرار دهد. ممکن است منجر به ایجاد شرایط خاصی شود که روی چشم‌ها تأثیر گذارد. یکی از تاثیرات سیگار بر چشم، ابتلا به بیماری گلوکوم است. گلوکوم بیماری است که در آن فشار در چشم و عصب بینایی افزایش می‌یابد و باعث آسیب و از دست دادن بینایی می‌شود.

تاثیر سیگار بر دستگاه تنفسی

سیگار، تاثیر مستقیمی بر دستگاه تنفسی شما دارد، و به ریه‌ها و مژک‌های بینی آسیب می‌زند، مژک‌ها ساختارهای ریز مو مانندی هستند که از ورود کثیفی و مخاط به ریه‌ها جلوگیری می‌کنند. همچنین سیگار باعث آسیب به ریه و از دست دادن بافت سالم آن می‌شود. آسیب به سیستم تنفسی همچنین می‌تواند شما را مستعد ابتلا به برخی از عفونت‌هایی که ریه‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهند کند، مانند سل و ذات الریه و احتمال مرگ ناشی از آن بیماری‌ها را افزایش دهد.

عوارض سیگار و ایجاد شرایط مزمن ریوی

افرادی که سیگار می‌کشند بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های مزمن ریوی غیرقابل برگشت هستند، از جمله:

• آمفیزم، تخریب کیسه‌های هوایی در ریه‌های شما
• برونشیت مزمن، التهاب دائمی که پوشش لوله‌های تنفسی ریه‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد
• بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD)، گروهی از بیماری‌های ریوی
• سرطان ریه
• آسم

ترک دخانیات و محصولات حاوی تنباکو می‌تواند باعث احتقان موقت و ناراحتی تنفسی شود زیرا ریه‌ها و راه‌های هوایی شما شروع به بهبود می کنند. افزایش تولید مخاط بلافاصله پس از ترک سیگار ممکن است نشانه مثبتی از بهبود سیستم تنفسی شما باشد.

تاثیر سیگار بر رابطه جنسی

سیگار کشیدن همچنین ممکن است بر مشکلات باروری و کاهش سطح هورمون‌های جنسی در مردان و زنان تاثیر بگذارد و منجر به کاهش میل جنسی شود. سیگار بر تولید هورمون‌های زنانه تأثیر می‌گذارد و می‌تواند باردار شدن را برای زنان دشوارتر کند. همچنین می‌تواند خطر ابتلا به موارد زیر را افزایش دهد:

• زایمان زودهنگام
• وزن کم نوزاد هنگام تولد
• مرده زایی
• سندرم مرگ ناگهانی نوزاد (SIDS)
• حاملگی خارج رحمی

همچنین سیگار کشیدن در آقایان می‌تواند عملکرد جنسی آن‌ها را کاهش دهد. سیگار می‌تواند بر عملکرد رگ‌های خونی تأثیر منفی بگذارد، که ممکن است جریان خون مورد نیاز برای رسیدن به نعوظ را در افراد مبتلا به آلت تناسلی محدود کند. این امر ممکن است منجر به اختلال نعوظ (ED) شود. اختلال نعوظ همچنین می‌تواند منجر به مشکلات ناباروری در آقایان شود.

بیشتر بخوانید:

• عوارض و راه های ترک مصرف الکل و مشروبات الکلی
• علت خلط گلو چیست؟
• سیستم ایمنی چیست؟ روش‌های تقویت سیستم ایمنی بدن
• علت سوزش معده و سر دل چیست؟ + بهترین درمان سوزش معده

عوارض سیگار بر سیستم قلبی عروقی

طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی (CDC)، از هر 4 مرگ در ایالات متحده، 1 مورد ناشی از بیماری‌های قلبی عروقی ناشی از سیگار کشیدن است. همچنین در ایران سالانه حدود ۵۰۰ هزار نفر در اثر ابتلا به بیماری‌های مرتبط با استعمال دخانیات جان خود را از دست می‌دهند. سیگار کشیدن می‌تواند بر سیستم قلبی عروقی تاثیر مستقیمی داشته باشد و به اندام‌ها و موارد زیر آسیب برساند:

• قلب
• شریان‌های عروقی
• رگ‌های خونی

نیکوتین باعث سفت شدن رگ‌های خونی می‌شود که جریان خون را محدود می‌کند. سیگار همچنین باعث فشار خون بالا شده، دیواره رگ‌های خونی را ضعیف می‌کند و خطر لخته شدن خون را افزایش می‌دهد.

• این عوامل خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی را افزایش می دهند، از جمله:
  • آترواسکلروز
  • بیماری عروق کرونر قلب، از جمله نارسایی قلبی و مرگ ناگهانی قلبی
  • سکته
  • بیماری شریان محیطی
  • آنوریسم آئورت شکمی

سیگار بر سلامت قلب و عروق شما تأثیر می‌گذارد، همچنین بر سلامت اطرافیان شما که سیگار نمی‌کشند نیز تأثیر منفی دارد. قرار گرفتن در معرض دود سیگار برای افراد غیرسیگاری خطری مشابه با فردی که سیگار می‌کشد دارد. خطرات می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• سکته
• حمله قلبی
• تاثیر بر پوست، مو و ناخن

عوارض سیگار بر دستگاه تناسلی

نیکوتین باعث کاهش جریان خون در آلت تناسلی مردان و زنان است. کاهش جریان خون در آلت تناسلی در مردان، باعث کاهش میل جنسی می‌شود. همچنین کاهش جریان خون در زنان موجب کاهش رضایت جنسی خواهد شد زیرا در روند رسیدن به ارگاسم اخلال ایجاد می‌کند.

عوارض سیگار بر نوزادان، کودکان و نوجوانان

اگر زنان باردار در طول دوران بارداری خود سیگار بکشند، ممکن است نوزادان با ریه‌های تکامل نیافته متولد شوند. کودکانی که والدینشان سیگار می‌کشند نیز ممکن است برخی از بیماری‌ها را با نرخ بالاتری نسبت به کودکانی که والدینشان سیگار نمی‌کشند تجربه کنند. این موارد می تواند شامل موارد زیر باشد:

• سرفه خشک
• خس خس سینه
• حملات آسم
• ذات الریه
• بیماری سل
• برونشیت
• کاهش عملکرد ریه
• اختلال در رشد ریه
• فیبروز ریوی ایدیوپاتیک

نوجوانانی که سیگار می‌کشند ممکن است در نهایت به ریه‌های کوچکتر و ضعیف‌تری از ریه‌های نوجوانانی که سیگار نمی‌کشند دچار شوند. همچنین نیکوتین بر جریان خون در ناحیه تناسلی مردان و زنان و نوجوانان تأثیرات منفی می‌گذارد.

روش های ترک سیگار

گفته شد که نیکوتین، ماده‌ای شیمیایی است که در گیاه تنباکو یافت می‌شود. این ماده بسیار اعتیادآور بوده به نحوی که افرادی که سیگاری هستند، به سختی قادر به ترک اعتیاد خود هستند. با این‌حال روش‌هایی برای ترک سیگار وجود دارد که در ادامه با آن‌ها آشنا خواهیم شد.

ترک یابویی سیگار

در این روش از ترک سیگار، افرادی که به استعمال انواع دخانیات از جمله سیگار اعتیاد دارند بدون مصرف هیچگونه دارویی، به یکباره از استعمال دخانیات و کشیدن سیگار دست می‌کشند. اکثر افرادی که به استعمال دخانیات اعتیاد دارند، اغلب از این روش استقبال می‌کنند، هرچند که این روش نمی‌تواند مؤثرترین روش ترک اعتیاد و ترک سیگار در افراد باشد. فقط ۴ تا ۷ درصد از افرادی که این روش را امتحان کرده، موفق به ترک کامل سیگار شده‌اند. این روش همچنین ممکن است به دلیل قطع ناگهانی مصرف، با درد و ناراحتی زیادی همراه باشد.

رفتار درمانی برای ترک سیگار

در این روش از ترک سیگار، فردی که به کشیدن سیگار اعتیاد دارد، باید به یک مشاور مراجعه کرده تا از راهکارهای ترک سیگار و عوامل رفتاری که منجر به ترک اعتیاد خود می‌شود راهنمایی بخواهد. مشاور به شما کمک می‌کند تا بتوانید احساسات یا موقعیت‌هایی که شما را به استعمال دخانیات ترغیب می‌کند شناسایی و برای مقابله با این محرک‌ها چاره‌اندیشی کنید.

جایگزین‌های نیکوتین

جایگزین‌های نیکوتین برای ترک سیگار در اَشکال مختلفی وجود دارند مانند: آدامس، برچسب‌های حاوی نیکوتین، اسپری و قرص مکیدنی حاوی نیکوتین‌. این فرآورده‌ها بدون آنکه حاوی تنباکو باشند، مقدار کمی نیکوتین را به بدن می‌رسانند. طبق گفته برخی محققات افرادی که به مصرف جایگزین‌های نیکوتین روی می‌آورند، تمایل بیشتری به ترک سیگار پیدا می‌کنند و در بیشتر مواقع جواب گرفته‌اند.

بیشتر بخوانید

• علت درد زیر شکم مردان چیست؟ + درمان درد زیر شکم آقایان
• علت سوزش معده و سر دل چیست؟ + بهترین درمان سوزش معده

کلام آخر

استعمال دخانیات می‌تواند اثرات منفی طولانی مدتی بر بدن داشته باشد. سیگار باعث ریزش مو می‌شود، در بین برخی از افرادی که سیگار می‌شکند (آلوپسی آندروژنیک)، وضعیتی که باعث ریزش مو در مردان می‌شود، ارتباط مستقیمی وجود دارد. سیگار کشیدن می‌تواند به روش‌های مختلفی بر سیستم گوارشی افراد تأثیر بگذارد. همچنین سیگار بر انسولین بدن نیز تأثیر می‌گذارد و احتمال ایجاد مقاومت به انسولین در بدن را افزایش می‌دهد.

افرادی که سیگار می‌کشند 30 تا 40 درصد بیشتر در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع 2 و عوارض آن هستند.دیابت نوع دو در افرادی که سیگار می‌کشند سریعتر از افرادی که سیگار نمی‌کشند ایجاد می‌شود، زیرا ممکن است کنترل آن دشوارتر باشد.