بیماری کبد چرب چیست؟ + علائم و بهترین درمان کبد چرب

زمان مطالعه این مطلب: 9 دقیقه

بیماری کبد چرب یا به انگلیسی Fatty Liver که به عنوان استئاتوز کبدی نیز شناخته می‌شود، زمانی اتفاق می‌افتد که چربی‌ها در کبد شما جمع شود. داشتن مقادیر کم چربی در کبد طبیعی است، اما مقدار زیاد آن می‌تواند به یک مشکل سلامتی تبدیل شود. اگر چربی کبد کنترل نشود، باعث التهاب و آسیب به کبد و ایجاد زخم می‌شود. زخم ایجاد شده ممکن است عوارضی مانند نارسایی کبدی داشته باشد.

تا انتهای این مقاله از مجله سلامت کیوان همراه ما باشید تا به عوامل ایجاد کننده کبد چرب، علائم کبد چرب و روش‌های درمان کبد چرب بپردازیم.

عملکرد کبد چیست؟

کبد شما یک اندام ضروری با عملکردهای متعدد است که حضور آن برای زندگی امری ضروری است. برخی از عملکردهای کبد عبارتند از:

• کمک به هضم غذا
• کمک به ساخت برخی پروتئین‌ها برای بدن
• کمک به ذخیره آهن بدن
• تبدیل کردن مواد مغذی بدن به انرژی
• فیلتر کردن مواد مضر و غیر مفید خون

کبد چرب چیست؟

بیماری کبد چرب یکی از شایع‌ترین بیماری‌ها در بین افراد است و به دلیل ذخیره چربی اضافی در کبد ایجاد می‌شود. اکثر افراد مبتلا به بیماری کبد چرب، هیچ علامت یا نشانه‌ای از ابتلا به آن را ندارند و مشکلات جدی برای آنها ایجاد نمی‌شود؛ اگرچه در برخی موارد، کبد چرب می‌تواند منجر به آسیب کبدی شود. خبر خوب این است که شما می‌توانید با ایجاد برخی تغییرات در سبک زندگی از ابتلا به کبد چرب پیشگیری کنید یا حتی آن را معکوس کنید. یک کبد سالم حاوی مقدار کمی چربی است. زمانی که چربی به 5 تا 10 درصد وزن کبد شما برسد مشکل ساز می‌شود.⁽¹⁾

چرا بیماری کبد چرب جدی است؟

در بیشتر موارد، بیماری کبد چرب هیچ مشکل جدی ایجاد نمی‌کند یا مانع عملکرد طبیعی کبد شما نمی‌شود. اما برای 7 تا 30 درصد افراد مبتلا به این بیماری، کبد چرب با گذشت زمان بدتر می‌شود. به طور کلی بیماری کبد چرب طی سه مرحله پیشرفت می‌کند که به شرح زیر است:

• کبد شما ملتهب (متورم) می‌شود که به بافت آن آسیب می‌رساند. این مرحله استئاتو هپاتیت نامیده می‌شود.

• بافت اسکار در جایی تشکیل می‌شود که کبد شما آسیب دیده است. این فرآیند فیبروز نامیده می‌شود.

• بافت اسکار گسترده جایگزین بافت سالم می‌شود. به این مرحله، سیروز کبدی گفته می‌شود.

علائم کبد چرب چیست؟

افراد مبتلا به بیماری کبد چرب اغلب هیچ علائمی ندارند تا زمانی که بیماری به سیروز کبدی پیشرفت کند. همچنین علائم کبد چرب در زنان و مردان ممکن است متفاوت باشد. علائم بیماری کبد چرب در مردان، شامل موارد زیر است:

• درد در ناحیه شکمی یا احساس سنگینی در سمت راست شکم
• حالت تهوع، از دست دادن اشتها یا کاهش وزن
• پوست مایل به زرد و زردی چشم (یرقان)
• ورم شکم و پاها
• خستگی شدید یا آشفتگی ذهنی
• ضعف

علائم کبد چرب در زنان

در مراحل اولیه بیماری، ممکن است بانوان علائم قال توجهی را تجربه نکنند. اما برخی علائم کبد چرب در زنان شامل خونریزی شدید در قاعدگی، نامنظمی پریود و دوره تخمک گذاری، بی اشتهایی، حالت تهوع و احساس خستگی باشد. دیگر علائم شایع کبد چرب در زنان شامل:

سیروز کبدی چیست؟

گفته شد که برخی از افراد مبتلا به بیماری کبد چرب دچار عوارضی از جمله زخم شدن کبد می شوند. اسکار کبد به عنوان فیبروز کبد شناخته می شود. اگر دچار فیبروز شدید کبدی شوید، به آن سیروز می‌گویند. سیروز کبدی یک وضعیت بالقوه و خطری جدی برای سلامتی و زندگی افراد است. آسیب کبدی ناشی از سیروز دائمی است. به همین دلیل بسیار مهم است که در وهله اول از توسعه آن جلوگیری کنید.

علائم سیروز کبدی عبارتند از:

برای کمک به جلوگیری از پیشرفت کبد چرب و ایجاد عوارض آن، بهتر است از یک برنامه درمانی توصیه شده توسط پزشک تجویز شده است پیروی کنید.

انواع کبد چرب

طبق گفته محققان و پزشکان متخصص، سه شکل اصلی از بیماری کبد چرب وجود دارد که به شرح زیر است:

بیماری کبد چرب الکلی

بیماری کبد چرب الکلی (AFLD) به دلیل نوشیدن و مصرف زیاد الکل ایجاد می‌شود. کبد الکل را در بدن تصفیه می‌کند. با مصرف الکل و در فرایند تجزیه آن، مواد مضری به کبد وارد شده و باعث تخریب سلول‌های کبد و در نتیجه التهاب کبد خواهد شد.

بیماری کبد چرب غیر الکلی

بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD) به دلیل افزایش میزان چربی در کبد است. محققان علت دقیق بیماری کبد چرب غیر الکلی را پیدا نکرده‌اند؛ اما با این‌حال عوامل متعددی مانند چاقی، سبک زندگی ناسالم و دیابت می‌توانند خطر ابتلا به این عارضه را افزایش دهند.

کبد چرب حاد بارداری

کبد چرب حاد بارداری (AFLP) زمانی اتفاق می‌افتد که چربی‌های اضافی دوران بارداری در کبد جمع می‌شوند. این عارضه، نادر اما خطری جدی در طول بارداری است. علت بروز این عارضه ناشناخته است، اگرچه ژنتیک ممکن است یکی از دلایل احتمالی آن باشد. معمولاً کبد چرب در زنان باردار در سه ماهه سوم بارداری ظاهر می‌شود و در صورت عدم درمان، خطرات جدی برای سلامتی مادر و نوزاد به همراه دارد. همچنین بیشتر بخوانید: بارداری و هپاتیت

علت ابتلا به بیماری کبد چرب

در بیماری کبد چرب، چربی‌های اضافی بدن در سلول‌های کبدی بدن ذخیره می‌شوند و در آنجا تجمع می‌یابند. عوامل مختلفی می‌توانند باعث این تجمع چربی شوند. برای مثال نوشیدن بیش از حد الکل می‌تواند باعث نوع AFLD بیماری کبد چرب شود.

در افرادی که الکل نمی‌نوشند، علت این بیماری کمتر مشخص است. برای این افراد، این امکان وجود دارد که بدن آنها بیش از حد چربی تولید کند یا به اندازه کافی چربی را متابولیزه نکند. به طور کلی علت کبد چرب شامل موارد زیر است:

• چاقی
• دیابت
• مقاومت به انسولین
• سطوح بالای چربی به خصوص تری گلیسیرید در خون
• سندرم متابولیک
• بارداری
• عوارض جانبی برخی از انواع داروها
• برخی از انواع عفونت ها مانند هپاتیت C
• برخی شرایط ژنتیکی نادر

تشخیص کبد چرب

پزشکان می‌توانند علائم کبد چرب یا اختلالات مرتبط با آن را بر اساس ترکیبی از آزمایشاتی که انجام می‌دهند و علائم بیمار تشخیص دهند. آنها همچنین برای رد عللی غیر از کبد چرب معایناتی انجام می‌دهند. سپس آنچه را که پیدا می‌کنند با معیارهای مورد نیاز برای تشخیص کبد چرب مقایسه می‌کنند.

برای تشخیص کبد چرب، پزشک سابقه پزشکی شما را بررسی کرده، و یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد. از آنجایی که بیماری کبد چرب اغلب هیچ علامتی ندارد، پزشک شما ممکن است اولین کسی باشد که آن را تشخیص می‌دهند. سطوح بالاتر آنزیم‌های کبدی که در آزمایش خون برای سایر بیماری‌ها ظاهر می‌شوند، ممکن است علامت قرمز را افزایش دهند. افزایش آنزیم‌های کبدی نشانه آسیب کبد شماست. اگر پزشک مشکوک باشد که شما ممکن است کبد چرب داشته باشید، احتمالاً موارد زیر را مورد بررسی قرار خواهد داد:

• سابقه پزشکی خانوادگی شما، از جمله هرگونه سابقه بیماری کبدی

• مصرف الکل و سایر عادات سبک زندگی شما

• هر شرایط پزشکی که ممکن است داشته باشید

• هر دارویی که ممکن است مصرف کنید

• تغییرات اخیر در سلامت شما

معمولا بعد از انجام معاینه فیزیکی، پزشکان یک یا چند آزمایش نیز تجویز می‌کنند. تعدادی از این آزمایش‌ها عبارتند از:

معاینه بدنی برای تشخیص کبد چرب

برای بررسی التهاب کبد، پزشک ممکن است شکم شما را لمس یا فشار دهد. اگر کبد شما بزرگ شده باشد، پزشک ممکن است آن را احساس کنند. با این حال، ممکن است کبد شما بدون بزرگ شدن ملتهب شود و پزشک با لمس کردن شما نتواند تشخیص دهد که آیا کبد شما ملتهب شده است یا خیر.

آزمایشات خون برای تشخیص کبد چرب

در بسیاری از موارد، بیماری کبد چرب پس از نشان دادن افزایش آنزیم‌های کبدی در آزمایش خون تشخیص داده می‌شود. به عنوان مثال، پزشکان ممکن است آزمایش آلانین آمینوترانسفراز (ALT) و تست آسپارتات آمینوترانسفراز (AST) را برای بررسی آنزیم‌های کبدی شما تجویز کنند.

بیوپسی کبد برای تشخیص کبد چرب

بیوپسی کبد بهترین راه برای تعیین شدت بیماری کبد چرب در نظر گرفته می‌شود. در طول بیوپسی کبد، پزشک یک سوزن را به کبد شما وارد می کند و یک تکه بافت را برای معاینه بر می‌دارد. برای کاهش درد به شما یک بی‌حس کننده موضعی می‌دهند. این آزمایش می تواند به تشخیص اینکه آیا شما بیماری کبد چرب و اسکار کبدی دارید یا خیر کمک کند.

بیشتر بخوانید:

• ویروس جدید کبدی
• انواع سرطان را بشناسید
• درمان سرطان خون، علت و نشانه آن

درمان کبد چرب

در حال حاضر هیچ دارویی برای درمان کبد چرب تایید نشده است. در عوض، پزشکان بر کمک به شما در مدیریت عواملی که به بهبود این بیماری کمک می‌کند تمرکز می‌کنند. تحقیقات بیشتری برای توسعه و آزمایش داروهایی برای درمان این بیماری مورد نیاز است. در بسیاری از موارد، تغییر سبک زندگی می‌تواند به معکوس کردن بیشتر مراحل بیماری کبد چرب کمک کند.

اگر مبتلا به کبد چرب نوع الکلی هستید، پزشک به شما دستور می‌دهد که به طور کامل از مصرف الکل خودداری کنید. آنها همچنین ممکن است در صورت داشتن اختلال مصرف الکل، یک برنامه سم‌زدایی و ترک اعتیاد به الکل را توصیه کنند.

چندین عفونت ویروسی نیز می‌تواند به کبد آسیب برساند. برای محافظت از کبد، پزشک ممکن است به شما توصیه کند واکسن‌های هپاتیت A و هپاتیت B را دریافت کنید. بسته به وضعیت شما، پزشکتان ممکن است غربالگری‌های منظم برای هپاتیت C را نیز توصیه کند. همچنین شما می‌توانید در این خصوص بیشتر بخوانید: بررسی واکسن هپاتیت

درمان خانگی کبد چرب

تغییر اساسی در سبک زندگی و رژیم غذایی می‌تواند، کبد چرب را در طول زمان بهبود دهد. توجه داشته باشید که درمان این بیماری در خانه این است که مراعات کنید و سبک زندگی مناسبی داشته باشید. اگر به خوبی نکات زیر را رعایت نکنید، نمی‌توانید انتظار این را داشته باشید، که کبد چرب، شما را رها کند. روش‌های درمان کلد چرب شامل:

• کاهش وزن
• مصرف برخی داروها برای کنترل دیابت، کلسترول و تری گلیسیرید (چربی خون)
• نوشیدن 8 لیوان آب در روز
• مصرف الکل را کاهش داده یا از آن خودداری کنید
• در بیشتر روزهای هفته حداقل 30 دقیقه ورزش کنید
• آرامش را با فعالیت‌های ورزشی مانند مدیتیشن، و یوگا به زندگی خود بیاورید
• یک رژیم غذایی غنی از مواد مغذی داشته باشید که کالری اضافی، چربی اشباع شده و چربی‌های ترانس کم داشته باشد.

برخی مطالعات نشان می‌دهند که مصرف مکمل‌های ویتامین E ممکن است به بهبود التهاب و چربی اضافی در کبدچرب کمک کنند. با این حال، تحقیقات بیشتری در مورد مصرف این مکمل‌ها مورد نیاز است. برخی خطرات در ارتباط با مصرف بیش از حد ویتامین E وجود دارد. همیشه قبل از امتحان یک مکمل جدید یا درمان طبیعی با پزشک خود صحبت کنید. برخی از مکمل‌ها یا درمان‌های طبیعی ممکن است به کبد شما استرس وارد کنند یا با داروهایی که مصرف می‌کنید تداخل داشته باشند.

رژیم غذایی برای بیماری کبد چرب

اگر به بیماری کبد چرب مبتلا هستید، ممکن است پزشک، شما را تشویق کند که رژیم غذایی خود را برای کمک به درمان این بیماری و کاهش خطر عوارض تنظیم کنید. به عنوان مثال، آنها ممکن است به شما توصیه کنند که کارهای زیر را انجام دهید:

• رژیم غذایی خود را متعادل کنید

سعی کنید غذاها را از همه گروه‌های غذایی انتخاب کنید. این رژیم شامل میوه‌ها و سبزیجات تازه، غلات کامل، پروتئین‌های بدون چربی، لبنیات کم چرب، چربی‌ها و روغن‌های سالم است.

• مصرف غذاهای پرکالری را کاهش دهید

سعی کنید مصرف غذاهای پرکالری مانند انواع فست فود و غذاهای سرخ شده خود را محدود کنید. همچنین مصرف شیرینی‌جات و نمک را نیز کاهش دهید.

• بر مصرف خوراکی‌های فیبردار تمرکز کنید

فیبر می‌تواند به بهبود عملکرد کبد شما کمک کند. نمونه ای از غذاهای غنی از فیبر شامل میوه‌ها و سبزیجات تازه، حبوبات و غلات کامل است.

پیشگیری از کبد چرب

برای پیشگیری از بیماری کبد چرب و عوارض احتمالی آن، پیروی از یک سبک زندگی سالم مهم است. همانطور که شاید تا اینجای مقاله متوجه شده باشید، برخی از نکات پیشگیری از کبد چرب عبارتند از:

• اجتناب از مصرف الکل
• مدیریت وزن خود
• داشتن یک رژیم غذایی غنی از مواد مغذی
• اقدامات لازم را برای مدیریت قند خون، سطح تری گلیسیرید و سطح کلسترول
• ورزش کردن روزانه حداقل 30 دقیقه.

کلام آخر

بیماری کبد چرب یکی از شایع‌ترین بیماری‌ها در بین افراد است. بیماری کبد چرب به دلیل ذخیره چربی اضافی در کبد ایجاد می‌شود. هنگامی که بیماری کبد چرب درمان نشود، می‌تواند منجر به التهاب کبد، فیبروز و سیروز تبدیل شود. جای زخم ناشی از سیروز کبدی برگشت پذیر نیست. اگر به سیروز مبتلا شوید، خطر ابتلا به سرطان کبد و نارسایی کبد را نیز افزایش می‌یابد. این عوارض می‌توانند تهدید جدی برای زندگی و سلامت افراد باشد. به طور کلی، بهترین زمان برای درمان کبد چرب در مراحل اولیه، قبل از آغاز فیبروز و سیروز است.