تنبلی تخمدان یا سندرم تخمدان پلی کیستیک + علائم و درمان
سندرم تخمدان پلی کیستیک یک بیماری هورمونی شایع است. این بیماری می‌تواند باعث قاعدگی نامنظم، رشد موهای زائد، جوش و آکنه و ناباروری شود. افراد مبتلا به پلی کیستیک ممکن است در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری هایی مثل دیابت و فشار خون بالا باشند. اما اصلا تخمدان پلی کیستیک چیست؟ علائم و نشانه های تخمدان پلی کیستیک چیست؟ آیا تخمدان پلی کیستیک درمان دارد؟ چگونه؟ برای پاسخ به این سوال‌ها تا انتهای این مقاله از مجله سلامت کیوان با ما همراه باشید.
سندرم تخمدان پلی کیستیک چیست؟
سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) یا تنبلی تخمدان یک بیماری به علت عدم تعادل هورمونی است که زمانی که تخمدان‌های شما هورمون‌های اضافی تولید می‌کنند، اتفاق می‌افتد. اگر به تخمدان پلی کیستیک مبتلا هستید، تخمدان‌های شما سطوح بالایی از هورمون‌هایی به نام آندروژن تولید می‌کنند. این موضوع باعث می‌شود که هورمون‌های تولید مثلی شما نامتعادل شوند. در نتیجه افراد مبتلا به PCOS اغلب سیکل‌های پریود نامنظم و تخمک‌گذاری غیر قابل پیش بینی دارند
کیست‌های فولیکولی کوچک ممکن است به دلیل عدم تخمک گذاری در سونوگرافی روی تخمدان‌های شما دیده شوند. با این حال، با وجودی که نام این بیماری پلی کیستیک است، نیازی به داشتن کیست روی تخمدان نیست. کیست‌های تخمدان دردناک و خطرناک نیستند. سندروم تخمدان پلی کیستیک یکی از علل ناباروری در زنان است. با مراجعه به پزشک می‌توانید این بیماری را درصورت تمایل به بارداری کنترل کنید.(1)
سندرم تخمدان پلی کیستیک از چه سنی شروع می‌شود؟
سندرم تخمدان پلی کیستیک بسیاری از افراد در دهه های 20 یا 30 سالگی تشخیص داده می‌شود. اگر مبتلا به چاقی هستید یا سایر افراد خانواده شما مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک هستند، ممکن است شانس بیشتری برای ابتلا به PCOS داشته باشید.
علائم و نشانه های سندرم تخمدان پلی کیستیک
چند علت برای ابتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک وجود دارد که می‌توان گفت شایع ترین علائم و نشانه های سندرم تخمدان پلی کیستیک عبارتند از:
- پریود نامنظم: پریود غیرطبیعی شامل پریود نشدن یا پریود نامنظم است. همچنین می‌تواند شامل خونریزی شدید در زمان قاعدگی باشد.
- رشد غیرطبیعی موهای زائد: ممکن است رشد موهای زائد را در صورت داشته باشید. یا ممکن است موهای ضخیم روی بازوها، سینه و شکم خود تجربه کنید. این موضوع حدود 70 درصد از افراد مبتلا به پلی کیستیک را درگیر می‌کند.
- جوش: سندروم تخمدان پلی کیستیک می‌تواند باعث جوش به خصوص در پشت، سینه و صورت شود. این جوش‌ها ممکن است تا بعد از دوران نوجوانی ادامه پیدا کنند و ممکن است درمان آنها دشوار باشد.
- چاقی: بین 40 درصد تا 80 درصد افرادی که به تخمدان پلی کیستیک دچار هستند، مبتلا به چاقی هستند و در رسیدن به وزن سالم خود دچار مشکل هستند.
- تیره شدن پوست: ممکن است لکه‌هایی از پوست تیره به خصوص در چین‌های گردن، زیر بغل، کشاله ران (بین پاها) و زیر سینه‌ها مشاهده شود.
- کیست: بسیاری از افرادی که مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک هستند، تخمدان‌هایی دارند که در سونوگرافی بزرگتر یا با فولیکول‌های زیادی به نظر می‌رسند که به آن کیست تخمدان می‌گویند.
- اسکین تگ: اسکین تگ ها نوعی زائده پوستی هستند که اغلب روی گردن یا زیر بغل شما یافت می‌شوند.
- ریزش مو: افراد مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک ممکن است بخش‌هایی از موهای سر خود را از دست بدهند و ریزش مو را تجربه کنند.
- ناباروری: عدم تخمک گذاری منظم یا مکرر می‌تواند منجر به ناتوانی در باردار شدن شود.
ابتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک بدون علامت
این موضوع ممکن است که مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک باشید ولی علامتی نداشته باشید. بسیاری از مردم تا زمانی که برای باردار شدن مشکلی نداشته باشند یا به دلیل نامعلوم دچار اضافه وزن شوند، متوجه این بیماری نمی‌شوند. علاوه بر این ممکن است شما مبتلا به تخمدان پلی کیستیک از نوع خفیف باشید که در آن علائم خفیف هستند و ممکن است متوجه آنها نشوید.
علت تنبلی تخمدان
علت دقیق ابتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک مشخص نیست؛ شواهدی نشان می‌دهد ژنتیک می‌تواند تاثیرگذار باشد. عوامل دیگری از جمله چاقی نیز در ابتلا به تنبلی تخمدان نقش دارد مثل:
- سطوح بالای هورمون‌های مردانه که آندروژن نامیده می‌شوند: سطح بالای آندروژن از آزادسازی تخمک از تخمدان‌ها جلوگیری می‌کند که باعث چرخه قاعدگی نامنظم می‌شود. علاوه بر این تخمک گذاری نامنظم می‌تواند باعث ایجاد کیسه‌های کوچک پر از مایع در تخمدان‌های شما شود. همچنین آندروژن زیاد می‌تواند باعث ایجاد جوش و رویش مو زائد شود.
- مقاومت به انسولین: افزایش مقدار انسولین باعث می‌شود تخمدان‌های شما، هورمون‌های مردانه (آندروژن) بسازند و آزاد کنند. افزایش هورمون‌های مردانه تخمک گذاری را سرکوب می کند و به سایر علائم PCOS کمک می‌کند. انسولین به بدن شما کمک می‌کند تا با پردازش گلوکز، از آن برای انرژی استفاده کند. مقاومت به انسولین به این معنی است که بدن شما انسولین را به درستی پردازش نمی کند و منجر به افزایش سطح گلوکز خون می‌شود. علاوه بر این اضافه وزن یا چاقی نیز می‌تواند به مقاومت به انسولین کمک کند. افزایش انسولین، حتی اگر گلوکز خون شما نرمال باشد، می‌تواند نشان‌دهنده مقاومت به انسولین باشد.
تشخیص سندرم تخمدان پلی کیستیک
در بیشتر موارد پزشک می‌تواند سندروم تخمدان پلی کیستیک را بعد آزمایش و پرسش در مورد علائم شما تشخیص دهد. ممکن است برای تشخیص این بیماری، آزمایش خون و سونوگرافی توصیه شود.
پزشک شما در مورد موارد زیر ممکن است از شما سوال بپرسد:
- در مورد علائم و سابقه پزشکی شما
- در مورد سابقه خانوادگی پزشکی شما
- اندازه گیری وزن و فشار خون
- انجام معاینه فیزیکی، وجود موهای زائد صورت، ریزش مو، جوش، تغییر رنگ پوست و اسکین تگ ها
- انجام معاینه لگن برای بررسی سایر علت‌های خونریزی غیر طبیعی
- انجام آزمایش خون برای بررسی سطح هورمون‌ها و سطح گلوکز
- انجام سونوگرافی واژینال و لگن برای بررسی تخمدان‌ها، ضخامت دیواره رحم و بررسی علل دیگر خونریزی غیرطبیعی رحم
سه علامت اصلی تشخیص تنبلی تخمدان؟
در حالت کلی، پزشک در صورت داشتن حداقل دو مورد از سه مورد زیر تخمدان پلی کیستیک را تشخیص می‌دهد:
- پریودهای نامنظم یا از دست رفته. برخی از افرادی که مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک هستند، خونریزی‌های شدید را نیز در زمان پریود خود تجربه می‌کنند.
- علائم آندروژن اضافی مثل جوش یا رشد بیش از حد موهای زائد. یا آزمایش خونی که سطح بالای آندروژن را نشان می‌دهد.
- بزرگ شدن تخمدان‌ها یا ظاهر پلی کیستیک تخمدان‌ها در سونوگرافی. البته بسیاری از افراد ممکن است دچار کیست نشوند.
درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک
آیا سندرم تخمدان پلی کیستیک درمان دارد؟ برای پاسخ به این سوال باید گفت با مراجعه به پزشک، پزشک شما درمان را بر اساس علائم، سابقه پزشکی و سایر شرایط مربوط به سلامتی و با توجه به اینکه آیا می‌خواهید باردار شوید یا نه تصمیم گیری می‌کند. درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک می‌تواند شامل دارو، تغییر سبک زندگی یا ترکیبی از هر دوی این‌ها باشد.
اگر قصد باردار شدن ندارید، درمان تنبلی تخمدان عبارتند از:
- کنترل بارداری هورمونی: گزینه‌ها شامل انواع قرص ضدبارداری، چسب بارداری، حلقه واژینال یا IUD است. کنترل بارداری هورمونی به تنظیم چرخه قاعدگی شما کمک می‌کند. برخی از انواع آن به بهبود جوش و رشد موهای زائد کمک می‌کنند.
- داروی حساس کننده به انسولین: متفورمین دارویی است که برای درمان دیابت استفاده می‌شود. با کمک به پردازش انسولین بدن شما کار می‌کند. زمانی که انسولین تحت کنترل باشد، برخی از افرادی که مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک هستند، در چرخه قاعدگی خود بهبود مشاهده می‌کنند. اما حتما باید با تجویز پزشک باشد.
- داروهایی برای مسدود کردن آندروژن: برخی از داروها هستند که در صورت تجویز پزشک می‌توانند اثر آندروژن‌ها را مسدود کنند. این موضوع به کنترل آکنه یا رشد مو کمک می‌کند.
- تغییر در سبک زندگی: استفاده از یک رژیم غذایی مناسب و حفظ وزن سالم بدن می‌تواند تاثیرات مثبتی بر سطح انسولین داشته باشد.
برای اینکه بفهمید کدام درمان برای شما در درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک مناسب است، با پزشک خود صحبت کنید.
اگر قصد بارداری در حال حاضر و یا آینده را دارید، درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک برای شما عبارت است از:
- داروهایی برای تحریک تخمک گذاری یا آزاد سازی تخمک: شروع بارداری موفق با تخمک گذاری است. مطالعات نشان می‌دهند که بعضی از داروها باعث تحریک تخمک‌گذاری می‌شوند.
- جراحی: یک روش جراحی می‌تواند با برداشتن بافتی در تخمدان‌ها که باعث تولید هورمون‌های آندروژن می‌شود و به بازیابی تخمک‌گذاری کمک کند. با وجود داروهای جدیدتر، جراحان از این روش به ندرت استفاده می‌کنند.
- لقاح آزمایشگاهی: گزینه‌ای که برای افراد مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک وجود دارد، لقاح آزمایشگاهی است. زمانی که دارو به تخمک گذاری کمک نمی‌کند، پزشک شما تخمک شما را قبل از انتقال به رحم با اسپرم همسرتان در آزمایشگاه بارور می‌کند.
آیا سندرم تخمدان پلی کیستیک درمان قطعی دارد؟
اگرچه درمان قطعی برای سندروم تخمدان پلی کیستیک وجود ندارد، پزشک می‌تواند به کنترل و مدیریت علائم شما کمک کند. اثرات و علائم سندروم تخمدان پلی کیسیتیک ممکن است در طول زمان تغییر کند و شما کمتر از مشکل آگاه باشید. با این حال درمان همیشگی و قطعی برای سندرم تخمدان پلی کیستیک وجود ندارد.
بارداری با تنبلی تخمدان امکان دارد؟
بله؛ اگر مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک باشید می‌توانید باردار شوید. ممکن است تنبلی تخمدان باردار شدن را سخت کند و همچنین خطر برخی از عوارض بارداری را افزایش دهد، اما با مراجعه به پزشک، پزشک به شما کمک می‌کند تا یک برنامه درمانی برای کمک به تخمک گذاری ایجاد کنید.
بیشتر بخوانید:
پیشگیری از سندرم تخمدان پلی کیستیک
هیچ راه حل اثبات شده ای برای جلوگیری از ابتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک وجود ندارد. اما شما می‌توانید با اقدامات کوچک علائم خود را کاهش دهید. برای مثال داشتن رژیم غذایی سالم، ورزش منظم و حفظ وزن سالم می‌تواند علائم شما را کاهش دهد.
چگونه علائم سندرم تخمدان پلی کیستیک را کاهش دهیم؟
یکی از بهترین راه ها برای کاهش علائم تخمدان پی کیستیک، حفظ وزن سالم، خوردن تغذیه مناسب و ورزش منظم است. این کارها باعث تاثیر روی سطح هورمون‌های شما می‌شوند، به منظم شدن چرخه قاعدگی کمک می‌کنند و علائم شما را کاهش می‌دهند. اگر رشد موهای زائد یا جوش روی اعتماد به نفس شما تاثیر می‌گذارد، درمان‌های زیبایی و مراجعه به دکتر پوست می‌تواند برای شما مفید باشد.
اگر می‌خواهید باردار شوید و مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک هستید، بدانید که تنها نیستید، تقریبا از هر 10 نفر، 1 نفر مبتلا به تخمدان پلی کیستیک است. پزشک به شما در صورت تمایل به بارداری کمک خواهد کرد.
جمع بندی
سندرم تخمدان پلی کیستیک یک بیماری شایع است که بر مواردی مثل چرخه قاعدگی شما تاثیر می‌گذارد و باعث ایجاد علائم دیگری می‌شود. اگر فکر مشکوک به ابتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک هستید، به پزشک مراجعه کنید. تغییرات سبک زندگی و درمان‌های پزشکی می‌تواند به شما در مدیریت علائم، کاهش خطر ابتلا به سایر بیماری‌ها و کمک به باردار شدن کمک کند.
بیشتر بخوانید:
- اولین پریود در چند سالگی رخ می‌دهد؟
- علت دوبار پریود شدن در یک ماه
- چیکار کنم پریودم قطع بشه؟
- چیکار کنم پریود شم؟
چه زمانی باید برای تخمدان پلی کیستیک به پزشک مراجعه کنید؟
اگر مشکوک به ابتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک هستید، به پزشک مراجعه کنید برخی از علائم سندروم تخمدان پلی کیستیک عبارتند از: چرخه قاعدگی نامنظم، رشد موهای زائد، جوش یا سایر علائم آندروژن اضافی، مشکل در بارداری.
آیا امکان مبتلا بودن به سندرم تخمدان پلی کیستیک در زمان یائسگی هست؟
معمولا تغییرات هورمونی که در طول یائسگی تجربه می کنید علائم تخمدان پلی کیستیک را برطرف می کند. مهم نیست چند ساله هستید، اگر علائم شما بر کیفیت زندگی شما تأثیر می‌گذارد، با پزشک خود صحبت کنید.
آیا ابتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک ارثی است؟
تحقیقات در مورد علت سندرم تخمدان پلی کیستیک ادامه دارد. با این حال برخی از شواهد نشان می‌دهند ممکن است علت تخمدان پلی کیستیک ارثی باشد. این بدان معناست که اگر والدین شما مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک باشند، ممکن است شما نیز به این بیماری مبتلا شوید.
آیا تنبلی تخمدان باعث کم شدن خون قاعدگی می‌شود؟
بله؛ ممکن است در برخی از افرادی که مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک هستند، کم شدن خون پریود مشاهده شود.
سندرم تخمدان پلی کیستیک چقدر شایع است؟
سندرم تخمدان پلی کیستیک بسیار شایع است. تقریبا از هر 10 نفر، 1 نفر مبتلا به تخمدان پلی کیستیک یا تمبلی تخمدان است.
آیا بعد درمان بیماری، عوارض و نشانه‌های بیماری مثل افزایش موهای زائد و درد در قاعدگی و.. از بین میره یا برای رفع این مشکلات باید درمان جداگانه‌ای در نظر گرفته بشه؟
سلام وقت بخیر
معمولا با درمان علائم ناشی از بیماری هم برطرف خواهند شد.